Arbitraj Nedir?
RehberArbitraj Nedir? Arbitraj Nasıl Yapılır? Arbitraj Örneği Nedir? Arbitraj Yapan Kişiye Ne Denir?
Arbitraj nedir? Bunun en basit versiyonu, bir varlığı ucuza alıp pahalıya satmaktır. Arbitraj nedir sorusunun uzun cevabı ise şu şekildedir: Arbitraj iki ya da daha fazla piyasadaki benzer varlıkların küçük fiyat farklılıklarından faydalanmaktır. Arbitraj menkul kıymet, hisse senetleri, altın gibi kıymetli varlıklar, döviz, tahvil ürünleri, kripto paralar ve diğer yatırım ürünlerinde yapılabilir. Genel olarak risksiz bir işlemdir. Bu ticari işlemlerin amacı kâr elde etmektir. Arbitraj yapan kişiler, ilk olarak analizini yapar daha sonra bir varlığı bir borsadan alır ve daha sonra borsalardaki fiyat farkından yararlanmak için başka birinde satar. Bu işlemi yapan kişilere arbitrajcı denir. Bu kişiler genellikle büyük finansal şirketlere çalışır ve en hızlı uygulamaları kullanarak yüksek miktarda paralar ile risksiz bir şekilde arbitraj işlemi yapar.
3 çeşit Arbitraj yöntemi mevcuttur. Bunlar Döviz, Dolaylı ve Dolaysız arbitrajdır.
- Döviz arbitrajı iki farklı piyasadaki aynı dövizin fiyat farklılıklarından risk almadan bir şekilde kâr elde edilerek yapılır.
- Dolayılı arbitraj iki farklı piyasadaki aynı varlık kullanılarak yapılır. Kısaca bir varlık A borsasından düşük fiyata alınır ve B borsasında daha yüksek bir fiyata satılır.
- Dolaysız arbitraj üç farklı piyasada yapılır. Bu yöntemde ilk varlıklık ikinci varlıkla değiştirilir. İkinci varlık üçüncü varlıkla değiştirilir. Son olarak üçüncü varlık birinci varlık ile değiştirilir.
Çok kullanılmayan bir yöntemde faiz arbitrajı yapmaktır. Faiz oranları hem hisse senedi hem de senet piyasalarını etkiler. Örneğin bir ülkedeki yatırımcılar, farklı faiz oranlarından yararlanmak için küresel piyasalara erişebilir. Yabancı ülkelerin senetleri ve diğer varlıklar, yabancı faiz oranlarından olumlu veya olumsuz etkilenir. Böylece, ülkeler arasındaki faiz oranları farkından kâr elde etmek mümkündür.
Arbitraj Nedir ve Örnekleri Nelerdir?
Arbitraj nedir? konusunu örneklere bakarak daha detaylı bir şekilde öğrenebiliriz. İlk olarak arbitraj fırsatı fark edildikten sonra yapılacak işlemlerin eş zamanlı olarak yapılması gerekir. Böyle bir fırsatı bulmak için bir hisse senetleri, tahvil, menkul kıymet, altın ve gümüş gibi kıymetli varlıklar, döviz ya da diğer varlıkların farklı borsalardaki kur farkları takip edilir. Böyle bir fırsat bulunduktan sonra, hızlı bir şekilde kazanç elde etmek için aşağıdaki formül uygulanır:
(Spot Fiyat - Vadeli Fiyat) / Vadeli Fiyat = Dolaylı Kotasyon Para Birimi Faizi - Dolaysız Kotasyon Para Birimi Faizi
Bu formül uygulandıktan sonra eşitlik bozulmuş ise eşitliğin bozulduğu taraftaki varlıkta arbitraj fırsatı tespit edilmiş olur. Arbitraj nedir? ve Örnekleri Nelerdir? sorusuna döviz kurları üzerindeki basit bir örnekle bakalım:
Hayali bir şirketin 1 hisse senedi Türkiye’de 18.47 Türk Lirasından ve Almanya’da 18.60 TL’den işlem gördüğünü varsayalım. Böylece Türkiye’deki 1 hisse senedi fiyatı Almanya’ya göre daha ucuzdur. Böylece Türkiye’den 1 hisse senedi alınarak ve daha sonra bu hisse senedi Almanya’da risksiz bir şekilde satarak 0.13 TL kazanç elde edilebilir.
Hisse senedi örneğinden sonra ikinci örneğimizi kripto paralar üzerinden yapalım: Kripto para birimi borsa platformlarındaki ticari hacimler birbirinden farklı olduğu için Bitcoin ya da altcoinlerin fiyatı sıklıkla farklılık göstermektedir. Örneğin bir altcoin Binance borsa platformunda 4.52 dolara işlem görürken hacmi düşük bir kripto para borsa platformunda 4.20 dolaran el değiştiriyorsa ikinci borsa üzerinden alınan kripto para Binance’a aktarılarak satılınca birim başına elde edilen kazanç 0.32 dolar olacaktır.
Üçüncü örneğimizde daha karışık bir arbitraj işlemine bakacağız. Bu yönteme Üç Uçlu Arbitraj denilmektedir. Bu örnekte arbitrajcı bir varlığı alır ikinci bir varlık karşılığında satar, ikinci varlığı üçüncü bir varlık ile değiştirir ve son olarak üçüncü varlığı ilk varlık ile değiştirir. 1 milyon dolar sermayemiz olduğunu ve bu 3 döviz kurundaki farklı oranları fark ettiğimizi varsayalım: EUR/GBP: 0.8930 EUR/USD: 0.9635 ve GBP/USD 1.08
Yukarıdaki oranlar ile aşağıdaki gibi arbitraj yapılabilir:
- Dolar satıp Euro almak: 1 milyon $ ÷ 0.8930 = 1.119.820
- Euro satıp Sterlin almak: 1.119.820 ÷ 0.9635 = 1.162.224
- Sterlin satıp Dolar almak: 1.162.242 ÷ 1.08 = 1.076.133
- İlk yatırımı son miktardan çıkararak: 1.076.133 $ - 1.000.000 $ = 76.133 $ sermaye kazancı elde ediliyor.
Yukarıdaki arbitrajın sonucu herhangi bir ekstra risk, ücret ya da vergiyi hesaba katmamaktadır.
Arbitraj Yapmak Kârlı mı?
Hisse senedi gibi varlıklarda arbitraj yapmak kârlı ve risk almadan yapılan alım satım işlemidir. Doğru analiz yaptıktan sonra yapılan arbitraj işlemi yatırımcıya para kazandırır. Arbitraj varlıklardan faiz yoluyla gelir risksiz bir şekilde elde etmek gibidir, yaparken en çok zorlanılan fırsatları bulmak ve daha sonra hızlı bir şekilde alım satım yapmaktır. Genel olarak günümüz teknolojisi ile varlıkların fiyatları anlık olarak güncellendiğinden arbitraj fırsatları sınırlı olmaktadır. Yine de bir arbitraj fırsatı bulunduğunda büyük arbitrajcılar bu risksiz alım satım fırsatını kaçırmaz. Ayrıca arbitraj yöntemi 2 veya daha fazla piyasa arasında verimliliği sağlamlaştırdığından dolayı teşvik edilmektedir. Bu ticaret yöntemi ayrıca borsa platformlarına likidite sağlar.
Arbitraj Yapmak Avantajlı Mıdır?
- Arbitraj risk almadan yapıldığından ana sermayesi üzerinden kâr elde etmek isteyen kişiler tarafından tercih edilmektedir.
- Arbitrajın çok hızlı bir şekilde yapılması gerektiğinden yatırımcılar aynı derecede hızlı bir sonuç elde eder.
- Arbitraj risksiz bir şekilde algoritmalar ve diğer hızlı işlem botları kullanılarak yapılabilir.
