Avalanche Zincirleri: Hızlı ve Esnek Bir Blockchain Ağı
RehberDeFi dünyasında gelişen bir ekosistem olan Avalanche'ın zincirlerini, konsensüs mekanizmasını ve bu ekosistemin büyümesini sağlayan projeleri inceleyelim.
Avalanche, akıllı sözleşme işlevselliğine sahip bir blockchain ağıdır. Hem merkeziyetsiz uygulamaların (Dapps) hem de kurumsal blockchain protokollerinin geliştirilmesi amacıyla oluşturulan Avalanche; düşük maliyetlere, yüksek işlem hızlarına ve çevre dostu olmaya odaklanarak bir yandan merkeziyetsizliği ve güvenliği korurken diğer yandan da ölçeklenebilir bir blockchain çözümü sunmayı amaçlıyor. Avalanche blockchain'in yerel kripto para birimi ise AVAX olarak adlandırılıyor.
Avalanche Ekosisteminin Eşsiz Konsensüs Mekanizması
Dağıtık defter sistemlerinin tarihi boyunca iki temel konsensüs mekanizması türü var olmuştur: klasik yaklaşım ve Nakamoto yaklaşımı. Klasik yaklaşımı kullanan protokoller; genel olarak ucuz, hızlı, ölçeklenebilir ve enerji tasarrufludur. Fakat bu protokoller; merkeziyetsizlik ve sağlamlık bakımından sınırlamalarla karşı karşıyadır.
İlk olarak Bitcoin'de kullanılan Nakamoto yaklaşımı ise son derece merkeziyetsiz ve sağlam olsa da yüksek gecikme süresi, yüksek enerji süresi ve geç kesinlik gibi çeşitli dezavantajlara sahiptir. Tüm konsensüs sorunlarını hiçbir yönünden ödün vermeden çözebilen ilk mekanizma olduğunu öne süren Avalanche; hızlı, güvenli, ölçeklenebilir ve merkeziyetsizlik ilkeleri üzerine inşa edilmiş bir protokol sunmak için her iki yaklaşımın da en iyi taraflarını bir araya getiriyor.
Avalanche, bunu başarmak için "Avalanche Konsensüs Protokolü"nü kullanıyor. Söz konusu konsensüs protokolü, tüm düğümlerin birbirleriyle paralel çalışmasına imkân tanıyarak doğrulayıcıların işlem onaylarını rastgele kontrol ediyor. Defalarca rastgele kontrollerin yapılması ile bir işlemin, doğru/geçerli olma ihtimali artırılıyor. Avalanche Konsensüs Protokolü'nün özel bir uygulaması olan "Snowman Konsensüs Protokolü" de hemen hemen aynı şekilde çalışıyor ancak blokları doğrusal bir süreçte kullanıyor.
Avalanche Zincirleri: X-Chain, C-Chain ve P-Chain
Blockchain teknolojisini sürekli olarak geliştirmek ve iyileştirmek için uğraşan Avalanche yaratıcıları, Bitcoin gibi eski blockchain'lerin birlikte çalışabilirlik eksikliğine ve ölçeklenebilirlik ve kullanılabilirlik ile ilgili sorunlarına çözüm getirmeye çalışıyorlar.
Avalanche; söz konusu sorunları, üç ayrı blockchain kullandığı eşsiz bir yaklaşım ile ele alıyor. Kesinlik süresi bakımından blockchain endüstrisindeki en hızlı akıllı sözleşmeler platformu olduğunu ileri süren Avalanche'ın ana ağını oluşturan üç blockchain şu şekildedir:
X-Chain
X-Chain, varlıkları yönetmek amacıyla kullanılıyor. Bu blockchain, Avalanche Konsensüs Protokolü'nden yararlanıyor. Exchange Chain (Borsa Zinciri) olarak da bilinen X-Chain, fonları göndermek ve almak için kullanılıyor ancak merkeziyetsiz finans (DeFi) platformları için kullanılmıyor. Bununla birlikte X-Chain'in, MetaMask ya da benzeri cüzdanlarla kullanılamayacağını hatırlatalım.
X-Chain adresinize Avalanche web cüzdanından erişim sağlanıyor. Her para yatırma işleminden sonra yeni bir adres alıyorsunuz. (Eski adresleriniz de geçerli oluyor.) Ethereum tarzı 0x adreslerinden farklı olan format, "X-avax" ile başlıyor. X-Chain'in bir DAG (Directed Acyclic Graph) olduğunu söyleyebiliriz.
Söz konusu blockchain'in temel işlevi, AVAX'ı transfer etmektir. Bu, ultra yüksek bir TPS (saniye başına işlem) ve hızlı bir kesinlik sağlamak için DAG teknolojisini gerektiriyor. Böylece diğer Layer 1 blockchain'lerine kıyasla 0,001 AVAX gibi son derece düşük ücretlerle token takas eden herkesin, bunu yıldırım hızında yapması mümkün oluyor.
C-Chain
C-Chain, akıllı sözleşmeleri oluşturmak amacıyla kullanılıyor. Bu blockchain, Snowman Konsensüs Protokolü'nden faydalanıyor. Contract Chain (Sözleşme Zinciri) olarak da bilinen C-Chain, akıllı sözleşmeler ve DeFi uygulamaları için kullanılan zincirdir.
Diğer zincirlerden en önemli farkı C-Chain'in, başında 0x bulunan ve MetaMask'ınıza eklenebilen Ethereum tarzı bir adres kullanmasıdır. Benqi, Trader Joe ve AAVE gibi Avalanche üzerine kurulu DeFi platformlarının büyük bir bölümü, C-Chain'de çalışıyor. Bu platformların, MetaMask ile uyumlu olduğu biliniyor.
P-Chain
P-Chain, doğrulayıcıları koordine etmek amacıyla kullanılıyor. Bu blockchain, Snowman Konsensüs Protokolü'nden yararlanıyor. Platform Chain (Platform Zinciri) olarak da bilinen P-Chain, AVAX stake etmenize ve doğrulayıcı işlevini görmenize izin veriyor.
Bir doğrulayıcı olmanız ya da bir doğrulayıcıya yetki vermeniz halinde AVAX ödülleriniz, bu zincirde alınacaktır. Bunlar, Ethereum tarzı 0x adreslerinden farklı olarak "P-avax" ile başlıyor.
Avalanche Zincirleri Neden Dikkat Çekiyor?
Avalanche, heterojen bir blockchain ağıdır. Heterojen ağlar, bütün uygulamaların aynı zincirde yer aldığı homojen ağların aksine farklı uygulamalar için ayrı zincirlerin oluşturulmasına izin veriyor.
Birincil Ağ; X-Chain, C-Chain ve P-Chain'i çalıştıran özel bir alt ağdır. Bir düğüm, en az 2,000 AVAX stake ederek Birincil Ağ için doğrulayıcı olabiliyor. Avalanche ekosisteminin popülaritesindeki artışın nedenleri arasında "konsensüs mekanizması" ve "üç ayrı blockchain kullandığı benzersiz bir yaklaşım" bulunuyor.
Bu benzersiz yaklaşımın arkasındaki mantık muhteşemdir: Her şeyi tek bir zincirin halletmesi yerine her bir blockchain, Avalanche ekosistemi içerisinde belirli bir amaca odaklanıyor. Avalanche platformu; işleri birçok zincire dağıtarak merkeziyetsizlik, güvenlik ve ölçeklenebilirlik olmak üzere blockchain özelliklerinin altın üçlüsünü uygulayabilir.
Avalanche'ın Başarısını Ölçme: Kilitli Toplam Değer (TVL)
Kilitli Toplam Değer (TVL), belirli bir merkeziyetsiz finans platformunda ya da bir merkeziyetsiz uygulamada kilitli ya da stake edilmiş dijital varlıkların toplam değerini ölçmek amacıyla kullanılan bir metriktir. TVL, basit bir ifadeyle bir DeFi protokolünün genel sağlığını ölçmek için kullanılıyor.
Bir DeFi platformunun TVL'si yükseldiğinde bunu likidite, popülerlik ve kullanılabilirlik artışı takip ediyor. Bu faktörler de projenin başarısına katkıda bulunuyor. Daha yüksek bir TVL, DeFi protokollerinde daha fazla sermayenin kilitlendiği ve katılımcıların daha önemli avantajlardan ve kazançlardan faydalandıkları anlamına geliyor. Daha düşük bir TVL ise daha düşük para mevcudiyetini ifade ediyor ve bu da daha düşük getiri ile sonuçlanıyor.
DeFiLlama'nın verilerine göre; yazının hazırlandığı sırada Avalanche'ın toplam TVL'si, 672,66 milyon dolar olarak kayıtlara geçiyor. Bu TVL, ilerleyen süreçte Avalanche ağındaki Dapp'lerin ve DEX'lerin performansı sayesinde toparlanabilir. Yazının hazırlandığı sırada Avalanche ağında TVL bakımından birinci sırada AAVE, ikinci sırada Benqi, üçüncü sırada GMX, dördüncü sırada Trader Joe ve beşinci sırada ise Stargate yer alıyor.
Avalanche'ın Büyümesini Gösteren Diğer Metrikler
Avalanche'ın büyümesini gösteren diğer metrikler arasında günlük aktif adreslerin sayısı ve günlük işlemlerin sayısı yer alıyor. Günlük aktif adresler metriği, Avalanche ağında gönderici ya da alıcı olarak etkin olan benzersiz adreslerin günlük sayısını ifade ediyor. Günlük işlemler metriği, Avalanche ağında tamamlanan günlük işlem sayısını yansıtıyor.
Sosyal hâkimiyet metriği, sosyal medyada gerçekleşen tartışmaların ne kadarının Avalanche'ı içerdiğini gösteriyor. İlgili bir metrik de Avalanche'dan en az bir kez bahseden sosyal medya metin belgelerinin toplam miktarını ölçen sosyal hacim olarak ortaya çıkıyor. Buradaki metin belgeleri; tweet'leri, forum gönderilerini, Reddit thread'lerini, Telegram sohbetlerini vb. içeriyor.
Öte yandan, Avalanche ağında dağıtılan akıllı sözleşmelerin sayısı da önemli bir metriktir. Akıllı sözleşmelerin sayısındaki artış, daha fazla geliştiricinin merkeziyetsiz uygulama oluşturduğunu ve platformun potansiyelini keşfettiğini gösteriyor.
Ağdaki Dapp'lerin sayısı arttıkça bu, protokol için daha geniş bir kullanım alanı yelpazesini beraberinde getirerek daha fazla kullanıcıyı ve projeyi çekebilir. Artan benimseme ve kullanım ise AVAX'a yönelik talebi artırabilir. Sözleşme dağıtımı trendindeki yükseliş, Avalanche'da sağlıklı ve büyüyen bir ekosistemin işareti olabilir. Bu da token değerini daha da artırabilir.
Avalanche'daki Popüler DeFi Projeleri
Avalanche üzerine kurulu popüler DeFi projeleri bulunuyor. Bu projeler, Avalanche'ın blockchain dünyasındaki yükselişine katkıda bulunuyor. Söz konusu projelerden bazıları şöyledir:
Trader Joe
Trader Joe; kapsamlı hizmet paketi ve kullanıcı dostu arayüzü sayesinde büyük ilgi toplayan, Avalanche blockchain üzerine kurulu, önde gelen bir DeFi platformudur.
2021 yılında Cryptofish ve 0xMurloc olarak bilinen iki takma adlı geliştirici tarafından kullanıma sunulan Trader Joe; otomatik piyasa yapıcı (AMM) vasıtasıyla token swap'ları, likidite madenciliği, staking, Banker Joe aracılığıyla borç verme ve borç alma, Joepegs adlı bir NFT pazar yeri dâhil olmak üzere çok sayıda işlev sunuyor.
GMX
GMX; kullanıcıların doğrudan cüzdanlarından spot ve sürekli vadeli işlem sözleşmeleri dâhil olmak üzere kripto para ticareti yapmalarına imkân tanıyan yenilikçi, merkeziyetsiz bir borsadır.
2021 yılının Eylül ayında Arbitrum One'da başlatılan ve daha sonra Avalance'a genişletilen GMX; düşük swap ücretleri, sıfır fiyat etkili işlemler ve 50 kata kadar kaldıraçlı ticaret ile sorunsuz bir ticaret deneyimi sunuyor.
Benqi
Benqi; Avalanche üzerine kurulu, çığır açan bir merkeziyetsiz finans protokolüdür. Benqi Likit Staking (BLS) ve Benqi Likidite Piyasası (BLM) gibi iki temel protokol sayesinde ölçeklenebilir ve erişilebilir bir platform sunuluyor.
BLS; kullanıcıların, stake edilmiş AVAX'ları tokenize ederek getiri sağlayan varlıklarını DeFi uygulamalarında kullanmalarına olanak sağlıyor. BLM ise kullanıcıların; kripto varlıklarını rahat bir şekilde borç verip borç almalarına ve faiz kazanmalarına imkân tanıyor.
Avalanche Zincirlerinin Geleceği
Avalanche'ın X-Chain, C-Chain ve P-Chain olmak üzere üç ayrı blockchain kullandığı benzersiz yaklaşımı, ilerleyen süreçte projeye yönelik ilginin daha da artmasını sağlayabilir. Günümüzde her kripto para projesi, rekabet ortamında öne geçebilmek için birbirinden farklı özellikler sunuyor. Bu nedenle Avalanche'ın konsensüs mekanizması ve çok zincirli yapısı, söz konusu projeyi rakiplerinden bir adım önde tutmaya devam edebilir.
