Ayı Piyasası (Bear Market) Nedir?

Ayı Piyasası Nedir?

Ayı piyasası, bir piyasanın uzun süreli fiyat düşüşleri yaşadığı dönemi ifade eder. Geleneksel finansal piyasalarda, kötümser ve olumsuz yatırımcı hissiyatı arasında varlık fiyatlarının son zamanlardaki en yüksek seviyelerine göre yüzde 20 ya da daha fazla düştüğü bir durumu tanımlar. 

Düşüş trendi ile bağdaştırılan ayı piyasaları, çoğunlukla genel bir piyasada ya da S&P 500 gibi bir endekste yaşanan düşüşlerle ilişkilendirilir. Bireysel menkul kıymetler ya da emtialar, belirli bir süre boyunca (tipik olarak iki ay veya daha fazla) yüzde 20 ya da daha fazla düşüş yaşaması halinde ayı piyasasında kabul edilebilir.  

Ayı piyasaları, durgunluk gibi genel ekonomik gerilemelerle birlikte ortaya çıkabilir. Söz konusu piyasaların tam tersi boğa piyasalarıdır.

Peki, kriptoda ayı piyasası nedir? İngilizce olarak “bear market” veya “bearish market” şeklinde de karşımıza çıkıyor. Bu durumda kriptoda bear market nedir? olarak da sorulabilir. Bu, neredeyse bütün varlıkların fiyatlarında yaşanan uzun süreli ve genellikle değişken bir düşüş dönemidir. Yani yükseliş trendinin etkili olduğu boğa piyasasının tam tersidir. 

Genel olarak “kripto kışı” olarak nitelendirilen ayı piyasası, kripto varlıkların fiyatlarında yaşanan düşüş anlamına gelir. Bu da genellikle fon toplamak ve hem kullanıcıların hem de yatırımcıların beklentilerini karşılamak için mücadele eden bazı projelerin piyasadan silinmesine yol açar.

Ayı piyasası, birçok piyasa katılımcısının satış tarafında görüldüğü bir arz talep dengesizliği ile başlar. Korku ve belirsizlik, piyasa koşullarına sızmaya başlar. Satış, talep tarafına ağır basmaya başlar. Bu da hızlı bir şekilde toparlanmayı başaramayan kritik düşüşlere sebep olur. 

Teknik olarak değerlendirildiğinde bu, Bitcoin piyasasında 2021 yılının Kasım ayından beri yaşanan inişleri ve çıkışları belirleyen grafikte gösterildiği gibi birçok “daha düşük dip” ve “daha düşük tepe” ile kendisini gösterir.  

2021 yılının Kasım ayı ila 2022 yılının Ağustos ayı arasındaki fiyat hareketi bir ayı piyasasında olunduğunu mu gösteriyor? Evet. Piyasanın toplam değeri tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığından beri birçok varlık uzun bir düşüş yaşadı. 

Ayı Piyasasında Ne Olur?

Yatırımcılar, ayı piyasalarının farklı aşamalarında çelişen duygular yaşarlar. Bunlar arasında ilk olarak kaçınılmaz olanın inkârı, sürekli dipten satın alma ve tamamen mağlup olma hissi vardır. Ayı piyasaları; ön, erken aşama, tam ve geç aşama olmak üzere farklı aşamalara ayrılabilir.

Ön: Bu aşama, varlıkların en yüksek fiyatlarına ulaşmasının hemen ardından başlar. Piyasa hissiyatının uzun bir süredir iyimserliğini korumasından dolayı katılımcılar, ilk geri çekilme meydana geldiğinde hızlı bir toparlanma konusunda aşırı iyimserliklerini sürdürürler. Bu, spekülatörlerin kaldıraçlı uzun vadeli pozisyonlar almalarıyla daha da yükselen kalıcı türev araçlarının fonlama oranlarında sık sık görülür. 

Erken aşama: Bazı önemli aşağı yönlü hareketlerin yanı sıra toparlanmalar da yaşanır. Birçok katılımcı, satın alma tarafında ciddi bir baskı oluşturarak yeni zirvelere ulaşılacağı hususunda iyimser olmayı sürdürür. Diğer yandan, toparlanmalar, aşağı yönlü hareketlerin kapsamını karşılamaz. Bu da uzun zaman dilimi grafiklerinde büyük kırmızı mumların ve biraz daha küçük yeşil mumların ortaya çıkmasına sebep olur.

Tam: Büyük zaman dilimlerinde yukarı yönlü hareketin çok az olduğu ya da hiç olmadığı, önemli ölçüde aşağı yönlü hareket eğilimi ile kendisini gösteren temel aşamadır. Yatırımcılar, yaklaşmakta olan düşüşü inkâr etmenin ötesine geçerler ve varlıklarını toplu olarak boşaltmaya başlarlar. Bir gün gibi kısa zaman dilimlerinde rahatlama rallileri olsa bile varlıkların büyük bir bölümü bu aşamada zirvelerinden yüzde 50 geri çekilir. Önemli toparlanmalar ise çok nadir olur. Kripto para şirketleri küçülmeye başlar. Piyasa, kötü haberlere olumsuz tepki vermeye başlar.

Geç aşama: Piyasa diplerinin ortaya çıktığı ve düşüş trendinin yavaşladığı aşamadır. Piyasa, talep tarafının toplu halde girmeye başlaması için yeterince cazip bir fiyata ulaşır. Alıcılar, varlıkları gerçeğe uygun değer fiyatlarından aldıklarına dair daha güçlü bir kanaate sahip olurlar. Satıcılar ise hemen hemen hiç olmaz. Bu aşamada gerileme dönemi yavaşlarken piyasa koşulları konsolide olur ya da yavaşça yükseliş moduna geçer. 

Ayı Piyasası Ne Kadar Sürer?

Durgunluk ya da benzer şartlar tarafından yönlendirilmesi halinde herhangi bir ayı piyasasının ne kadar süreceğini ifade etmenin bir yolu yoktur. Trend süreleri genel olarak belirsizdir. Dolayısıyla aşağı yönlü hareketin tam olarak ne kadar süreceği ve fiyatların daha ne kadar düşebileceği bilinmez ancak tarihsel performanslara göz atmak, ayı piyasalarının tipik olarak ne kadar sürdüğü konusunda fikir verebilir. 

2014/2015 

İlk büyük ayı piyasası, 2013 yılının sonlarında boğa piyasasının ardından şaşırtıcı bir şekilde ortaya çıktı. O dönemin en büyük kripto para borsası Mt. Gox ile ilgili piyasa manipülasyonu iddiaları ortaya atıldı. Söz konusu borsa ile ilgili durum, Bitcoin fiyatını 200 dolar seviyesinden 1,236 dolar seviyesine kadar itti. 

Birçok piyasa katılımcısı düşük likiditeye sahip bir piyasada kâr elde etmeye çalıştı. Bu nedenle değişken bir artışı (Kasım ayının başı ile 2013 yılının Aralık ayı arasında) hızlı bir şekilde dik bir aşağı yönlü hareket takip etti. Piyasanın toplam değeri 15 milyar dolar iken 2015 yılının başlarında 3,5 milyar dolar ile en düşük noktasına geriledi. Böylece iki yıl süren bir kripto kışı yaşanmış oldu. 

Piyasalar, 2015 yılının ortalarında toparlanma belirtileri gösterdi. Fiyatların bir önceki tepeye çıkması fazladan bir yıl aldı ve bugüne kadar yaşanmış olan en uzun kripto kışını etkili bir şekilde sonlandırdı.

2018 

2018 yılının başlarında tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 20,000 dolar seviyesine ulaştıktan sonra Bitcoin (ve piyasanın geri kalanı) en uzun istikrarlı fiyat düşüşlerini yaşadı. Yaklaşık 12 aylık bir düşüşten sonra Bitcoin, 2018 yılını 3,200 dolar seviyesinin yakınlarında işlem görerek kapattı. Kripto para piyasasının toplam değeri ise 820 milyar dolardan 100 milyar doların biraz üstüne geriledi. 

Fiyat düşüşleri genellikle birçok projenin temellerden yoksun olduğu bir piyasaya bağlandı. ICO olarak “menkul kıymet arzı” düzenlediği iddia edilen çok sayıda büyük projeye ABD makamları tarafından dava açılması üzerine tasfiyeler iyice artış gösterdi. Kripto kışı yaklaşık bir sene sürdü ve 2019 yılının başlarında kısa bir boğa piyasası ile sona erdi.

Boğa Piyasası (Bull Market) Nedir?

Rehber 2 yıl önce Hüseyin Özlan

Boğa Piyasası Nedir?Boğa piyasası, fiyatların yükseldiği ya da yükselmesinin beklendiği bir finansal piyasa durumudur. Birçok kişinin yanıtını merak ettiği boğa piyasası nedir? sorusunun yanıtı bu şekildedir...

Covid19

2022 

OKX Institutional Başkanı Lennix Lai tarafından yapılan değerlendirmeye göre; 2022 yılında yaşanan ayı piyasası, öncekilerden farklıdır. Söz konusu isim, konu ile ilgili yaptığı açıklamada, “Buna sadece Terra’nın çöküşü ve Three Arrows Capital, Voyager ve Celsius gibi şirketlerin iflası neden olmadı. Aynı zamanda kripto ile geleneksel finansal piyasalar arasındaki yüksek korelasyonun yanı sıra enflasyon, enerji fiyatları ve Rusya-Ukrayna savaşı gibi makro riskler de etkili oldu.” ifadelerini kullandı.

Arcane tarafından hazırlanan yakın tarihli bir rapora göre; Bitcoin’in NASDAQ ve S&P 500 ile korelasyonu 0.5 gibi yüksek bir seviyede bulunuyor. Korelasyon, 2022 yılının başından beri biraz tutarlı kaldı. Terra’nın çöküşü, Mart ayında belirgin bir çıkışa neden oldu. Merkezi kripto kredi şirketlerinden kaynaklanan likidite sorunları, Haziran ayının ortasında ikinci bir çıkışı tetikledi.

Söz konusu olayların her ikisi de olumsuz makroekonomik dinamikler tarafından potansiyel olarak hızlandırıldı. Mesela Terra çöküşünden önce Nisan ayında Bitcoin ile S&P 500 ve NASDAQ arasında güçlü bir korelasyon ortaya çıktı. FED’in faiz artırımları yaklaşırken piyasaların düşüş eğiliminde olduğu görüldü. Bu faktörler, yatırımcıların riskli varlıklardan uzak durmalarına ve kriptoda likidite açıklarına maruz kalmalarına yol açtı. Bunlar Terra’nın hatalı algoritmik fiyatlandırma modeli ile bir araya geldiğinde stablecoin’in çökmesine imkân tanıyan bir ortam oluştu. 

Terra, sonuç olarak çok sayıda makroekonomik güç arasında bir domino taşı oldu. Terra’nın çöküşü, Celsius ve Three Arrows Capital’da daha fazla likidite açığının ortaya çıkmasına katkıda bulundu fakat tek sebep bu değildi. Celsius’un bütün para çekme işlemlerini dondurmasından yalnızca birkaç gün önce ABD enflasyon verilerine ilişkin haberler beklentileri kırdı ve piyasaları adeta tepetaklak etti. 

Haberler; satış baskısını, Celsius’un artık para çekme işlemlerine destek vermeyeceği bir noktaya kadar getirdi. Bu bardağı taşıran son damla oldu ancak bunun altında Ukrayna’daki çatışmalar, tedarik zinciri problemleri, iş gücü sıkıntısı, merkez bankası para politikaları ve küresel borç krizi yatıyor. 

Ayı Piyasası Ne Zaman Biter?

Ayı piyasası genel olarak ekonominin resesyona girmesinden hemen önce ya da sonra meydana gelir ancak bu her zaman geçerli değildir. Yatırımcılar, ekonominin ne zaman yavaşladığını kavrayabilmek için istihdam, ücret artışı, enflasyon ve faiz oranları gibi belirli ekonomik sinyalleri dikkatli bir şekilde takip ediyorlar. 

İnsanlar daralan bir ekonomi ile karşılaştıkları zaman kısa vadede şirket kârlarının düşmesi için beklemeye koyuluyorlar. Bunun üzerine hisse senedi satan kişiler, piyasayı da aşağı çekiyorlar. Hisse senedi satışıyla piyasanın iyice aşağı çekildiği bu dönem, aynı zamanda daha büyük bir işsizlik probleminin ve daha çetin ekonomik süreçlerin sinyali olabilir. Bu sürecin ne zaman biteceği koşullara bağlı olarak değişiklik gösteriyor.

Ayı Piyasasında Nasıl Yatırım Yapmalı?

Fiyatların daha düşük olması ve yatırımcıların kripto para birimlerine yönelik güveninin yok olması nedeniyle böyle dönemlerde yatırım yapmak çok riskli olabilir. Bu risk, ilerleyen süreçte daha yüksek kazanç olasılığını da beraberinde getiriyor. Bu yüzden yatırımcılar, kripto para birimlerini dipten satın alabilir ve bir sonraki boğa piyasasının zirvesinde satabilir. 

Yatırımcılar arasında popüler olan bir diğer strateji ise düşüş trendi belirlendiği anda varlıkları satmak ve piyasadaki gerileme devam ederken söz konusu varlıkları çok daha düşük bir fiyattan geri almak olabilir. 

Bu tarz dönemlerde bazı segmentler daha büyük bir darbe alabilir. Uzmanlar; çeşitlendirilmiş bir portföy ile yatırımcıların kayıpları minimum seviyeye indirebileceklerine ve büyüyen piyasalardaki kazançlardan faydalanabileceklerine dikkat çekiyor. Kripto para dünyasında bunun anlamı şudur: Kişiler; yatırımlarını büyük piyasa değerine sahip liderlere, hızlı bir şekilde büyüyen yeni kriptolara, DeFi ile ilgili coinlere ve tokenlara, NFT ile ilgili kriptolara ve stablecoin’lere yayabilir. 

Uzmanlar, bazı segmentlerin diğerlerine göre daha az değer kaybetmesinden dolayı çeşitlendirilmiş bir portföy ile kayıpların hızının kesilebileceğini dile getiriyor. 

Akıllı yatırımcılar, fiyatlar düştüğü zaman değerlerini koruyan varlıklara yöneliyorlar. Söz konusu yatırımcılar, varlıklarının bir bölümünü nakit, altın ya da farklı bir istikrarlı varlığa aktarıyorlar. Daha sonra fiyatlar düştüğü zaman varlıklarını geri satın alıp arada bulunan farkı da kâr olarak ceplerine indiriyorlar. Nakit hesabı oluşturmak isteyenlerin kripto dünyasını terk etmeleri gerekmiyor. Stablecoin’ler de aynı amaca hizmet ediyor. Bunlar, piyasadaki iyileşmelere hızlı bir şekilde reaksiyon gösterebilmeleri için yatırımcıların varlıklarını kripto hesaplarında tutmalarına imkân tanıyor.