Blockstack (STX) Nedir, Nasıl Alınır?
RehberMerkeziyetsiz uygulamaları ve akıllı sözleşmeleri doğrudan Bitcoin blok zincirinde güvence altına alan Blockstack nedir? Nasıl Çalışır? STX nedir?
Dünyanın en büyük blockchain ağı olan Bitcoin (BTC), merkeziyetsiz bir ödeme ağıdır ve dijital varlık kasası görevi görür. Peki Bitcoin, Ethereum (ETH) blockchain ağına eş değer olacak şekilde bir merkeziyetsiz uygulama (dApp) ekosistemi haline gelebilir mi? Blockstack nedir sorusunun cevabı tam da burada başlıyor. Blockstack, merkeziyetsiz uygulamaları (dApp’leri) ve akıllı sözleşmeleri doğrudan Bitcoin blok zincirinde güvence altına alan Katman 1 (Layer 1) protokolüdür. Bu, Bitcoin ağını tehlikeye atmaz. Aksine ağın kullanımı artar çünkü kripto para piyasası için, güvenilirlik her şeyden önce gelir. Blockstack nedir? STX nedir? Sistem nasıl işler? Gelin bu sorulara daha detaylı bir cevap bulalım.
Kontrolün Yalnızca Kullanıcılarda Olduğu Platform: Blockstack Nedir?
Blockstack nedir? Blockstack, kullanıcıların verilerini ve kimliklerini kontrol edebilmesini sağlayan merkeziyetsiz bir bilgi işlem platformudur. Platform, kullanıcıların hangi verileri kiminle paylaşacağını seçtiği bir altyapıyı sunar. Merkeziyetsiz uygulamalar (dApp’ler) açık kaynak kodludur. Bu sebeple geliştiriciler, birbirlerinin uygulamalarını geliştirebilir ve yeni özellikler oluşturabilir. Bu altyapı sayesinde izin verilmeyen kimse, geliştiriciler de dahil olmak üzere, kullanıcı verilerine erişemez.
Blockstack kullanıcıları, verilerini kimin saklayacağını seçebilir. Verileri kimin inceleyebileceğine veya değiştirebileceğine, yine kullanıcı tarafından karar verilir. Dolayısıyla oldukça güvenli bir sistemdir. Esasen Blockstack, Bitcoin'e akıllı sözleşme ve merkezi olmayan uygulamalar (dApps) getirerek, Bitcoin blockchain ağının tüm potansiyelini ortaya çıkarmaya çalışır.
Blockstack’in bilinen ve yeni adıyla Stacks’in, Bitcoin’e bağlı bir Katman 1 ekosistemi olması, güvenilirliği ve kararlılığı da dahil olmak üzere Bitcoin'in hiçbir özelliğini değiştirmez.
Stacks’in Özellikleri:
- Stacks, Transfer Kanıtı (Proof of Transfer, PoX) isimli, benzersiz bir mekanizmayla çalışır. Stacks’in bloklarını, Bitcoin blok zincirine doğrudan bağlamak Transfer Kanıtı’nın işidir.
- Akıllı sözleşmeleri yazmak için yepyeni bir programlama dili olan Clarity geliştirilmiştir. Clarity, güvenlikten ödün vermeden basit sözdizimini kullanmak için özel olarak tasarlanmıştır.
- Ekosistem, merkeziyetsiz uygulamaları (dApp'leri) barındırmak için, kendi depolama çözümünü kullanmaz. Bunun yerine, bir veri depolama çözümü olarak Gaia'ya güvenir. Gaia, bulut depolama sağlayıcılarından faydalanırken, kullanıcıların verileri kendilerinin depolamasına olanak tanır.
- Sonuç olarak; oldukça güvenli, sistematik ve eşsizdir.
Peki, neden artık Blockstack olarak değil de, Stacks olarak geçiyor?
Stacks Kimlere Ait ve Günümüze Kadar Yolculuğu
Princeton Üniversitesinde tanışan iki mühendis Muneeb Ali ve Ryan Shea, platformun arkasındaki iki isimdir. İkili 2017 yılında, interneti dağıtmak için tasarlanan Blockstack tarayıcısını yayınladılar. M. Ali, vizyon ve planlarından 2016 yılının Aralık ayında konuşma yaptığı TEDx Talks'ta bahsetmişti.
Ardından 2018 yılında, Blockstack PBC şirketi adı altında proje, Stacks 1.0 adıyla blockchain versiyonuna dönüştü ve tam 1 yıl sonra 2019 yılında, ilk coin arzında 23 milyon dolar toplandı.
Başlangıçta Blockstack olarak bilinen proje, 2020 yılında Stacks olarak yeniden adlandırdı. Ardından, Bitcoin ağında kullanılan bir Katman 1 çözümü olarak tasarlandı. Zaman içinde ise Stacks 2.0'a yükseltildi.
Platform, akıllı sözleşmelerin yürütülmesini, işlemlerin işlenmesini ve yeni dijital varlıkların kaydını sağlayan Stacks token (STX) tarafından desteklenmektedir. Bu platformun felsefesi, Google ve Facebook gibi dev teknoloji şirketlerinin, kullanıcılar üzerinde çok fazla güce sahip olduğu düşüncesine dayanıyor.
Blockstack PBC Nedir?
Blockstack PBC, temel Blockstack protokolünün ve araçlarının geliştirilmesini sağlayan, kamu yararına çalışan bir kuruluştur. Muneeb Ali ve Ryan Shea tarafından 2013 yılında kurulmuştur. Yıllar süren AR-GE çalışmalardan sonra, 2017’nin başlarında Blockstack ekosistemi, bu şirket adı altında başladı. Peki bu 9 yıllık bir serüvene ait sistem, nasıl çalışıyor?
Stacks Nasıl Çalışır?
Stacks'in çalışma şekli, iki tarafın etkileşimine odaklanır: Madenciler ve Stacks token stake eden Stacker’lar.
Tüm adımlar, Transfer Kanıtı (Proof of Transfer, PoX) adı verilen benzersiz bir mekanizma tarafından düzenlenir. Biraz şaşırtıcı gelebilir ama Stacks blok zincirinde, madenciler aslında hiçbir şey çıkarmıyor. Bunun yerine, zaten Bitcoin blok zincirinden çıkarılmış olan BTC'yi değiştirerek, STX coin kazanma şansını elde ediyorlar. Bu tür bir madenciliğin tabii ki kendi kuralları vardır. Birazdan ayrıntılı olarak bahsedeceğim.
Stacks’in ana çalışma mantığı şu şekildedir; blok zincirinde çıkarılan her bloğun, kullanıcı kimliği ve işlemsel verileri depolaması, sonra bunu ekosistemdeki tüm uygulamalarla etkileşim kurmak için kullanmasıdır. Bitcoin'e bağlı olduğu için cüzdan bakiyelerinde yapılan herhangi bir değişiklik, Bitcoin blok zinciri kullanılarak doğrulanabilir. Bu, bu ekosistem için geliştirilen, özel bir kodlama dilinde yazılan Stacks’in akıllı sözleşmeleri için de geçerlidir.
Transfer Kanıtı (Proof of Transfer, PoX) Nedir?
Transfer Kanıtı (PoX), yeni bir blok zincirinin güvenliğini sağlamak için, hazır halde bulunan bir İş Kanıtı (Proof of Work, PoW) blok zincirinin kripto para birimini kullanır. Madenciler, kripto para birimini yakmak yerine, taahhüt edilen kripto para birimini ağdaki diğer katılımcılara aktarır.
Bu, katılımcıların PoX ağındaki kripto para birimini güvence altına almasına ve temel kripto para biriminde bir ödül kazanmasına olanak tanır. Böylece, Transfer Kanıtı blok zincirleri, seçtikleri İş Kanıtı zincirine bağlanır. Bu sebeple Stacks’in, temel zinciri Bitcoin’dir.
Stacking ve Staking Farkı Nedir?
İki kavramın da mantığı oldukça benzerdir fakat şöyle bir durum var; Bitcoin Staking’e izin vermez. Bu da demek oluyor ki Stacking, Bitcoin ağına bağlı çalışan Stacks ekosistemine özgü geliştirilmiş bir kavramdır. İki kavramın da işleyişine detaylıca bakalım.
Stacking, STX token sahiplerini Stacks blok zincirinin Transfer Kanıtı (Proof of Transfer, PoX) mekanizmasına katıldıkları için ödüllendiren bir mekanizmadır.
Stackinge katılan Stacks coin sahiplerine Stacker denir. Stacks blok zincirinde her yeni blok oluşturulduğunda protokol, madenciler tarafından taahhüt edilen Bitcoin’i (BTC), ağa değer katma ödülü olarak Stacker'lara gönderir. Tüm Stacker’lar, Stacking döngüsü başına 1 adet Bitcoin (BTC) ile ödüllendirilir. Stacks coin sahipleri, diğer kuruluşlar tarafından sağlanan uygulama ve hizmetlerle Stacking’e katılabilir.
Stacking’e doğrudan katılmak için minimum bir STX coin miktarına ihtiyaç vardır. Bu miktar, tahmini 100.000.000 STX’tir ancak bu miktar genel katılım ve arza bağlı olarak dalgalanma eğilimindedir. Bu minimum değere sahip olmayanlar, katılım için varlıklarını başka varlıklarla birleştirmelerine olanak tanıyan üçüncü taraf Stacking yetkilendirme hizmetlerine katılabilir.
Staking ise kısaca Hisse Kanıtı (Proof of Stake, PoS) ağlarında madenciliktir. Kullanıcı belirli bir miktarda kriptoyu 30, 60, 90 gün gibi belirli bir süreliğine kilitler ve bu kilitleme, ağ işlem doğrulamaları gerçekleştirir. Karşılığında da staking yapan kişilere belirli bir oranda o kriptodan ödül verilir.
Staking ödülleri, her blok zincirinde farklı olarak hesaplanabilir. Staking ödüllerinde; doğrulayıcıların kripto varlıklarını stake ettiği adet veya ağda stake edilen kripto para miktarı gibi faktörler belirleyici olmaktadır.
Stacks Madenciliği Nasıl Yapılır?
Stacks ağında madencilik yapmak için İş Kanıtı (Proof of Work, PoW) madenciliğinde olduğu gibi güçlü donanımlara ihtiyaç yoktur. Ayrıca, Hisse Kanıtı (Proof of Stake, PoS) madenciliğinin aksine, belirli bir STX coin bakiyesi tutmak zorunlu değildir. Madencilik yapmak isteyenlerin, Bitcoin blok zincirine BTC transfer etmesi yeterlidir.
Çoğu blok zinciri ağında madencilerin, blok zincirinin tamamını saklamaları zorunluyken, Stacks ağında böyle bir durum söz konusu değilir. Madenciler, herhangi bir bloktan başlayarak kendi zincirlerini oluşturmaya başlayabilirler.
Stacks zincirinde herhangi bir sorun yaşanması veya bir madencinin hatalı bir blok üretmesi durumunda, diğer madenciler bunu tespit ederek, blok zincirine yeni bloklar ekleyebilir. Zincirdeki tüm işlemler, aynı zamanda Bitcoin blok zincirine yazılır ve Stacks ağında herhangi bir sorun yaşanması durumunda, Bitcoin blokları içerisinde bulunabilir ve doğrulanabilir.
STX Nedir? Nasıl Alınır?
STX, Stacks’in yerel tokenidir ve akıllı sözleşmelerin yürütülmesinde oldukça önemli bir faktördür. STX coin, tüm zamanların en yüksek değerini 16 Kasım 2021 tarihinde 3.61 dolar ile tüm zamanların en düşük değerini ise 13 Mart 2020 tarihinde 0.04501 dolar ile görmüştür.
Dolaşımdaki arzı 1.344.268.202 STX, toplam arzı 1.352.464.600 STX’tir. Maksimum arzı ise 1.818.000.000 STX’tir. STX'in ilk arz teklifinin (ICO) kesin tahsisi belirsizliğini koruyor ancak tahminler, başlangıç arzının yaklaşık %15'inin kuruculara ve ekibe tahsis edildiğini gösteriyor.
STX coin, Binance ve KuCoin dahil olmak üzere birçok önde gelen borsa platformunda alım satım için kullanılabilir. Örneğin KuCoin üzerinden STX coin satın almak istiyorsunuz:
- İlk olarak, KuCoin hesabınız yoksa oluşturun.
- Adımları takip ederek hesap aktivasyonunu tamamlayın.
- Ardından KuCoin ana sayfasında, sağ üst köşede bulunan “Varlıklar” simgesine tıklayın.
- Açılan sayfada “Yatırma” seçeneğine tıklayın ve satın almak istediğiniz varlık ile birlikte ağı seçin.
- Yatırma adresinizi kopyalayın ve çekim platformuna yapıştırın.
- İlk defa coin yatırıyorsanız öncelikle yatırma adresini etkinleştirmelisiniz. Bitcoin adresi, Ethereum cinsinden yapılan yatırma işlemlerini kabul etmeyecektir. Adresle eşleşmeyen coin yatırma işlemleri geri alınamaz.
- Tüm adımları tamamladıktan sonra, girilen bilgilerin doğruluğunu kontrol edin ve onaylayın.
- Tebrikler. STX coin sahibi oldunuz.
Blockstack nedir, STX nedir detaylıca öğrendik. Bunun yanında, platformda Web, iOS ve Android gibi çeşitli ortamlar için tasarlanmış kapsamlı programlama kütüphaneleri bulunuyor. Bu da demek oluyor ki; bir JavaScript geliştiricisi kolayca Blockstack oluşturabilir. Güvenlik ve hızlılık göz önünde bulundurularak tasarlanan STX tokenler, yeterli piyasa araştırması sonucu satın alınabilir. Borsa üzerinde herhangi bir yatırım yapmadan önce, mutlaka detaylıca araştırın.
