Cardano Yükseltmeleri: Gelişmeler ve Beklentiler
RehberBlockchain endüstrisinde çığır açan Cardano hangi yollardan geçti? İşte karşınızda Cardano ağının çığır açan yükseltmeleri ve gelecek beklentileri...
Günümüzde, Cardano (ADA) gelecek vadeden bir araştırma projesinden, tüm kripto para ve blok zinciri endüstrisinin dikkatini çeken sağlam, yenilikçi bir platforma dönüştü. Sıfırdan oluşturulmuş üçüncü nesil bir blok zinciri olan Cardano’nun hikayesi, 2015 yılında tüm blockchain ağlarının karşılaştığı üç stratejik zorluğu ele alarak başladı: ölçeklenebilirlik, birlikte çalışabilirlik ve sürdürülebilirlik.
Eğer siz de, Cardano'nun şimdiye kadarki yolculuğunu tanımlayan temel yükseltmeleri ve özelliklerini keşfetmek istiyor ve ağın uzun vadeli beklentilerini merak ediyorsanız bu yazıyı okumaya devam edin.
Byron Dönemi: İlk Tohum
Binlerce GitHub işlemi ve yüzlerce saatlik çalışma sonrasında Cardano'nun ilk sürümü Eylül 2017'de piyasaya sürüldü ve Byron dönemi başladı. Byron dönemi, Cardano'nun kuruluş dönemidir ve bu dönemde, kullanıcıların Ouroboros konsensüs protokolü üzerinde çalışan birleşik bir ağ üzerinde ADA tokenlerini alıp satmasına izin verildi.
Byron dönemi, IOHK'nın (Input Output Hong Kong) ADA token için resmi masaüstü cüzdanı olan Daedalus cüzdanının ve IOHK'nın kardeş şirketi Emurgo'nun hızlı işlemler ve günlük kullanım için tasarlanmış hafif bir cüzdanı olan Yoroi'nin teslimatına tanık oldu. Bu dönem, ilk önemli teknolojik gelişmelere ilgili olduğu kadar, bir topluluk oluşturmak ve insanları geleceğin blok zincirini oluşturmaya dahil etmekle de ilgiliydi.
Shelley Dönemi: Daha Merkeziyetsiz Geleceğe İlk Adım
29 Temmuz 2020 tarihinde faaliyete geçen Shelley yükseltmesi, Cardano ağının gerçekten merkezi olmayan bir ağa geçişinin kritik ilk adımlarını kapsıyor. Shelley, Byron dönemine kıyasla daha fazla güvenlik ve performans elde edilmesi amaçlanarak faaliyete geçirildi. Bu dönemde Cardano ağında Hisse Kanıtı (PoS) dönemi başladı ve katılımcılara stake ödülleri verildi.
Shelley ile birlikte, Hisse Kanıtı (PoS) konsensüs mekanizmasını, paylaştırmayı ve yetkilendirmeyi sunarak gelecekteki yükseltmeler için temel atılmış oldu. Böylelikle kullanıcılar, Cardano ağının güvenliğini sağlama ve yönetmede aktif olarak rol almaya başladı. Shelley yükseltmesinin adı, ağın tamamen otonom hale gelme hedefi doğrultusunda bir gönderme içererek Frankenstein eserinin yazarı Mary Shelley'den geliyor.
Goguen Dönemi: Akıllı Sözleşmeler
Adını ABD'li bilgisayar bilimcisi ve akademisyen Joseph Goguen'den alan Goguen dönemi, hem geliştiriciler hem de kullanıcılar için akıllı sözleşmelerin ve yerel tokenlerin Cardano platformuna gelişini müjdeledi.
Goguen döneminde Cardano, bu yeni yeteneklerle artık çok çeşitli merkezi olmayan uygulamalara (dApps) ev sahipliği yapmaya ve kripto para birimlerinin oluşturulmasını kolaylaştırmaya yönelik çalışmalar yürüttü. Bu dönem, Cardano'yu hızla genişleyen blockchain teknolojisi dünyasında çok yönlü ve güçlü bir araç haline getirdi.
Basho Dönemi: Ölçeklenebilir ve Sürdürülebilir Bir Ağ
Ünlü Japon şair ve haiku ustası Matsuo Bashõ adını taşıyan Basho dönemi, ağın ölçeklenebilirliğini ve optimizasyonunu geliştirmeye odaklanarak iki kritik adımı içeriyor:
- Ölçeklenebilirlik: Güvenlik açığı oluşturmadan ağ kapasitesinin ölçeklenebilirliğini artırmak için parçalama mekanizmasına imkân tanıyacak olan yan zincirler
- Sürdürülebilirlik: Cardano'nun UTXO modeliyle paralel çalışan muhasebe yöntemleri
Cardano, yan zincirler ve paralel işlem işleme gibi yenilikleri birleştirerek kapasitesini ve dayanıklılığını artırmış oldu. Aynı zamanda bu yan zincirler, özellikleri test etmek için de kullanılabilir ve ana zincir üzerinde deney yapma riskini azaltır.
Voltaire Dönemi: Topluluk
Ünlü 17'nci yüzyıl Fransız şair, yazar ve filozofunun adını taşıyan Voltaire dönemi, Cardano ağının tamamen kendi kendine çalışan, sürdürülebilir ve merkeziyetsiz bir platform haline gelmesini sağlayacak son dokunuşları içerir. Bu dönemde kullanıcılar, Cardano ağında projeler önerebilir, oylamaya katılabilir ve projelere fon sağlayabilir.
- Hazine sistemi: Voltaire yükseltmesi, Cardano ağının gelecekteki gelişimini finanse etmek için, oylama sürecini takiben gerçekleştirilen geliştirme faaliyetleri için fon sağlamak üzere tüm işlem ücretlerinin bir kısmının bir araya toplanacağı bir hazine sisteminin eklenmesini içerir.
Cardano topluluğunu ağlarının gelişiminin dizginlerini eline alması için güçlendiren Voltaire dönemi, platformun sürdürülebilir, topluluk odaklı bir şekilde büyümeye ve gelişmeye devam etmesini sağlar.
Cardano'da Gerçekleşmiş Bazı Önemli Gelişmeler
Cardano'da geçmişten günümüze kadar birçok yükseltme ve geliştirme gerçekleşti. İşte bilmeniz gereken bazı önemli gelişmeler:
1. Vasil Hard Fork
22 Eylül 2022'de yayınlanan ve adını Cardano topluluğunun 2021'de vefat eden önde gelen üyelerinden Vasil St. Dabov'dan alan Vasil hard fork yükseltmesi, “denenen en kapsamlı yükseltme” olarak kabul ediliyor. Vasil yükseltmesi, Cardano'yu ve genel olarak merkezi olmayan finans (DeFi) alanı için yeni bir çağın şafağını müjdeleyerek, ağın ölçeklenebilirliğini iyileştirmeyi ve Cardano'nun akıllı sözleşme yeteneklerini geliştirmeyi amaçlıyordu.
Bir hard fork gerçekleştiğinde, ağ ayrı ayrı çalışan iki sürüme bölünür; bir sürüm mevcut özellikleri ve kuralları takip ederken, diğeri ağın yükseltilmiş bir sürümü olarak devam eder. Ekosistemin işlem hacmini, verimliliğini ve blok gecikme hızlarını artıran hard fork yükseltmesi, ağın işlem işleme yeteneklerini artırırken blok yayılma sürelerini iyileştirmeyi amaçlayan difüzyon boru hattı adı verilen bir teknik uygulamasını içeriyor.
2. Valentine Yükseltmesi
Cardano, adından da anlaşılacağı üzere Valentine yükseltmesini Sevgililer Günü yani 14 Şubat 2023 tarihinde yayınladı. Bu yükseltme ile beraber Plutus artık ECDSA ve Schnorr imzalarını işleyen yeni yerleşik işlevlere sahip ve bu da geliştiricilerin çapraz zincir uygulamalar oluşturmasını kolaylaştırmış oldu.
3. Hydra Protocol: İşlem Verimi
Hydra, Cardano'nun Katman 2 ölçeklenebilirlik çözümüdür ve düşük gecikme süresi ve yüksek verim yoluyla işlem hızını artırmayı ve aynı zamanda minimum işlem maliyeti sunmayı amaçlar. Cardano ağının saniyede milyonlarca işlemi gerçekleştirmesini sağlayan Hydra, Cardano'nun büyük ölçekli uygulamaları desteklemesine ve küresel bir sahnede geleneksel finansal sistemlerle rekabet edebilmesini kapsar.
Cardano’nun Gelecek Planları
Cardano blok zinciri gelecek için iki şeyi hedefliyor:
1. Blockchain İnternetini İnşa Etmek
Cardano ağı, farklı blockchain ağları arasında kesintisiz iletişimi ve değer transferini destekleyen bir "Blockchain İnterneti" olmayı hedefliyor. Cardano, birlikte çalışabilirliği benimseyerek, blockchain platformlarının inovasyonu yönlendirmek ve yeni fırsatlar yaratmak için birlikte çalışabileceği daha birbirine bağlı ve iş birliğine dayalı bir ekosisteme katkıda bulunacak.
2. Zirvede Kalmak
Cardano'nun sürekli araştırma ve geliştirme taahhüdü, platformun blockchain endüstrisinde ön planda kalmasını sağlıyor. Cardano, piyasanın gelişen ihtiyaçlarını öngörerek ve bunlara uyum sağlayarak en son teknolojisini koruyacak ve öngörülebilir gelecekte rekabetçi, yenilikçi bir platform olarak yerini garanti altına alacaktır.
Sonuç olarak; Cardano, onu merkezi olmayan teknolojiler dünyasını yeniden şekillendiren güçlü, çok yönlü bir platforma dönüştüren bir dizi çığır açan yükseltme ile blockchain endüstrisine damgasını vurdu. Tüm blockchain endüstrisi için bir ilham kaynağı haline gelen Cardano'nun, gelecekte sınırlarını zorlamaya devam edeceğini, yapay zekâ teknolojisinden destek alarak devrim yaratacağını ve daha merkezi olmayan bir dünyanın yolunu açacağını tahmin ediyoruz.
