ERC-20 Tokenleri Nedir?
RehberERC 20 token nedir? Bu standarda dayanan kripto varlıklar hangileridir ve çalışma sistemleri nasıldır? Ayrıntılar rehberimizde...
Ethereum (ETH), Bitcoin (BTC) gibi yalnızca bir blockchain değil aynı zamanda bir platform olarak ön plana çıkıyor. Bu da diğer varlıkların Ethereum üzerinde çalışabileceği ve akıllı sözleşmeler kullanılarak bunun üzerine merkeziyetsiz uygulamaların (Dapps) inşa edilebileceği manasına geliyor.
Ethereum'un popülaritesinin artmasıyla ve insanların kendi akıllı sözleşmelerini yaratmaya başlamalarıyla birlikte "söz konusu sözleşmelerin birbirleriyle etkileşimde bulunmasının nasıl sağlanacağı" ile ilgili olarak bir problem ortaya çıktı. Bu problemin çözümü ise ERC 20 oldu.
ERC 20, sözleşmelerin etkileşimde bulunmasını kolay hale getiren bir standart ya da kurallar dizisidir. ERC 20 token standardı, Ethereum ağı üzerinde geliştiriciler tarafından kendi varlıklarının yaratılmasına imkân tanıyor. Bu, şirketlerin kendi kripto para birimlerini oluşturmak yerine blockchain ürünleri geliştirmeleri için daha basit bir yol sunuyor.
ERC 20'yi ERC 721, ERC 1155 veya ERC 1400 gibi standartlar ile karıştırmamak gerekiyor. ERC 721 bir NFT standardıdır. NFT'ler, dijital koleksiyon gibi eşsiz bir şeyi tanımlamak amacıyla kullanılıyor. ERC 1155 ise çoklu bir standarttır. Birden fazla varlık türünü yönetebilen bir akıllı sözleşme arayüzüdür. ERC 1155 varlıkları hem ERC 20 hem de ERC 721 varlıkları ile aynı işlevleri yerine getirebiliyor.
ERC 1400 ise menkul kıymet tokenleri içindir. Yani bu şekilde söz konusu varlıklar menkul kıymet olarak satılabiliyor. Bu, coinlere kimlerin erişim sağlayabileceği hususunda daha fazla kontrol gerektirmesinin yanı sıra KYC (Müşterinizi Tanıyın) protokollerini getiriyor.
ERC 20 Token Nedir?
ERC 20, dünyanın en büyük programlanabilir blok zinciri olarak bilinen Ethereum'un kullandığı bir standart olarak nitelendiriliyor. Programlanabilir bir blockchain olduğu için insanlar onu kendi varlıklarını yaratmak amacıyla kullanabiliyorlar.
Bahsedilen varlıklar; çevrim içi bir platformdaki puanlar, bir şirkette yer alan hisseler ya da ABD Doları gibi para birimleri dâhil olmak üzere temelde blok zinciri üzerindeki her şeyi temsil edebiliyor.
ERC 20, varlıkların Ethereum ekosisteminde uygun bir şekilde çalışmasına olanak sağlayan kurallar dizisidir. Ekosistemde kritik bir rol üstlenen ERC 20, varlık oluşturan geliştiricilere yönelik teknik yönergeler sunuyor.
Peki, bu neden önem taşıyor? Ethereum; birbirinden farklı uygulamalara sahip olan, çok yönlü bir blockchaindir. Bu da akıllı sözleşmeler yürütebilmesinden kaynaklanıyor. Akıllı sözleşme, bir blok zinciri üzerinde çalışan bir program olarak kabul ediliyor.
Akıllı sözleşmeler, çok sayıda potansiyel kullanım alanına sahiptir. Mesela bunlar, blockchain tabanlı uygulamalar olan merkeziyetsiz uygulamaların (Dapps) geliştirilmesi amacıyla bir araya getirilebiliyor. Öte yandan, Ethereum blockchaini üzerinde çalışan kripto varlıkları piyasaya sürmek amacıyla da kullanılabiliyor.
Ethereum'da kendi kripto varlığınızı yaratmayı ve insanların söz konusu varlığı kullanmalarını hedefliyorsanız bu varlığın blockchainde çalışan diğer her şey ile uyumlu olması gerekiyor. Kripto para biriminin; Dapps, blockchain oyunları, kripto cüzdanları ve Ethereum tokenleri için tasarlanmış olan diğer hizmetlerle beraber çalışması gerekiyor.
İşte ERC 20'nin kendisini gösterdiği yer tam olarak burasıdır. Bu yönergeleri takip eden geliştiriciler, varlıklarının diğer Ethereum projeleri ile çalışmasına olanak sağlayabiliyorlar.
19 Kasım 2015 tarihinde geliştirici Fabian Vogelsteller, ERC 20 standardını teklif etmiştir. ERC 20, "Request for Comments" yani "Yorumlar için Talep" anlamına geliyor. Geliştiriciler, blockchainde bu şekilde iyileştirmeler öneriyorlar.
ERC 20, Vogelsteller ve Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin'in yazdığı Ethereum İyileştirme Protokolü 20 (EIP-20) olarak 2017 yılının sonlarına doğru resmen tanınmıştır.
ERC 20 Token Nasıl Çalışır?
ERC 20 standardına dayanan kripto para birimleri, Ethereum (ETH) ağında en yaygın kullanılan varlıklardır. İşlevlere yönelik ödeme yapmak için kullanılmak amacıyla tasarlanan bu varlıklar, hizmet (utility) tokenleri olarak da biliniyorlar. Bunlar, mal ve hizmetler için ödeme yapmak amacıyla da kullanılabiliyor. Varlıklar ile ilgili olarak üç temel özellik önem arz ediyor:
Takas edilebilir: Her bir varlığın kodu diğer herhangi bir varlık ile aynı oluyor. Varlıkları tanımlamak ve ayırıp kenara koymak amacıyla işlem geçmişleri kullanılabiliyor.
Transfer edilebilir: Bir adresten diğerine gönderilebiliyor.
Sabit arz: Geliştiricilerin daha fazla token çıkaramamaları ve arzı artıramamaları için sabit sayıda token oluşturulmalıdır.
ERC 20, kodlama işlevlerinin bir listesini sunuyor. Bu noktada karşımıza "alıcılar", "işlevler" ve "olaylar" çıkıyor.
- Alıcılar, yalnızca bilgileri beyan ediyor ve hiçbir şeyi değiştirmiyor. Üç alıcı söz konusu:
Toplam Arz: Mevcut token miktarıdır.
Bakiye: Bir adresin/hesabın sahip olduğu token miktarıdır.
Ödenek: Ödenekler, bir hesabın farklı bir sahibe ait bazı varlıkları harcamasına izin veriyor. Mesela X adresinin Y adresine 20 coin tahsis etmesi halinde Y adresi X adresi adına 20 coine kadar harcama yapabiliyor.
- İşlevler, bir eylemi gerçekleştiriyor. Ayrıca üç işlev bulunuyor:
Transfer Etme: Varlıkları bir gönderici adresinden bir alıcı adresine taşıyor.
Onaylama: Bir harcayanın kullanabileceği ödenek miktarını ayarlıyor.
Transfer Kaynağı: Token miktarını, ödenek mekanizmasının kullanımı vasıtasıyla bir göndericiden bir alıcıya taşıyor.
- Bir eylem gerçekleştiğinde olaylar meydana geliyor. İki olay var:
Transfer: Token miktarının bir gönderici adresinden bir alıcı adresine gönderilmesi halinde meydana geliyor.
Onay: Sahibin, token miktarının harcayan tarafından kullanılmasına onay vermesi halinde meydana geliyor.
ERC 20 denilince aklımıza BEP 20 ve BEP 2 gibi standartlar da geliyor. BEP 2 "BNB Beacoin Chain" (eski adıyla Binance Chain) platformu için bir standart iken BEP 20 ise BNB Smart Chain (eski adıyla Binance Smart Chain) platformu için bir standarttır.
Binance geliştiricilerinin oluşturduğu BEP 2, merkeziyetsiz borsa (DEX) tabanlı kripto alım satımı için ideal bir seçim olabilir ancak akıllı kontratlar için desteğin olmaması kayda değer bir dezavantajdır. Diğer yandan; ERC 20 ve BEP 20, akıllı sözleşme teknolojisine dayanan bir çeşitlilik ile çok sayıda merkeziyetsiz uygulamaya ve kripto paraya erişim sağlanabilmesine imkân tanıyor.
ERC 20 Tokenleri Hangileridir?
Piyasa dâhilinde ERC 20 standardına dayanan kripto para birimlerinden bazıları şu şekildedir:
- Uniswap (UNI)
Kullanıcıların merkezi bir aracıya güvenmeksizin eşler arası varlık takas etmelerini sağlayan bir merkeziyetsiz borsadır.
- ApeCoin (APE)
Popüler PFP (profil resmi) NFT koleksiyonuna dayanan, Bored Ape Yacht Club (BAYC) ekosistemi için hizmet ve yönetişim varlığıdır.
- Decentraland (MANA)
Metaverse platformu Decentraland'i destekleyen MANA; sanal arazi parsellerini temsil eden, takas edilemeyen LAND varlıklarını elde etmek amacıyla yakılıyor.
- Wrapped Bitcoin (WBTC)
Bitcoin (BTC) tarafından 1:1 oranında desteklenen ve daha sonra teminat olarak kullanılabilen bir varlık olmakla birlikte DeFi uygulamalarında likiditeyi artırmaktadır.
- Aave (AAVE)
Merkeziyetsiz finans (DeFi) ödünç verme platformu Aave'nin yerel kripto para birimi olarak tanımlanıyor.
- Polygon (MATIC)
Layer 2 blockchaindir yani Ethereum'u genişleten ayrı bir blockchaindir. Hem söz konusu ağ ile beraber çalışacak hem de daha ucuz ve daha hızlı işlemler sağlayacak şekilde geliştirilmiştir.
- Shiba Inu (SHIB)
Popüler bir meme coin olarak biliniyor. Bir yatırım ya da kripto projesi olarak kabul edilmese bile heyecanlı bir topluluğa sahip olduğu söylenebilir.
- Tether (USDT), USD Coin (USDC) ve Binance USD (BUSD), ABD Doları'na sabitlenmiş durumda olan stablecoinlerdir. 1 dolarlık bir fiyatı sürdürmek amacıyla geliştirilmişlerdir.
