Ethereum Gas Ücretleri Hakkında Her Şey: Kullanım Kılavuzu
RehberEthereum gas ücretlerini, söz konusu ücretleri etkileyen faktörleri ve bu ücretleri azaltmaya yönelik stratejileri inceleyelim.
Gas, Ethereum ağı için çok önemlidir. Tıpkı bir arabanın çalışması için benzine ihtiyacı olduğu gibi Ethereum'un da çalışması için "gas" denilen bir yakıta ihtiyacı vardır. Bu rehberimizde Ethereum'da gas konseptini mercek altına alacağız.
Ethereum'u Çalıştıran Yakıt: Gas Ücretleri
Gas, Ethereum ağında belirli işlemleri yürütmek amacıyla gereken hesaplama çabasının miktarını ölçen birimi ifade ediyor. Her Ethereum işleminin gerçekleştirilmesi için hesaplama kaynakları gerektiğinden her işlem, bir ücret gerektiriyor. Gas, işlem başarısından ya da başarısızlığından bağımsız olarak Ethereum'da bir işlemi gerçekleştirmek için gereken ücrete karşılık geliyor.
Gas ücretleri, Ethereum'un yerel para birimi olan Ether (ETH) ile ödeniyor. Gas fiyatları, ETH'nin bir değer birimi olan gwei cinsinden belirtiliyor. Her bir gwei, 0,000000001 ETH'ye (10-9 ETH) eşit oluyor. Örneğin; gas ücretinizin 0,000000001 ETH olduğunu söylemek yerine 1 gwei olduğunu dile getirebilirsiniz. Gwei kelimesi, "giga-wei" anlamına geliyor ve 1,000,000,000 wei'ye eşit oluyor. Wei, ETH'nin en küçük birimi olarak karşımıza çıkıyor.
Gas ücretleri; ağın, bir cüzdandan diğerine ETH göndermek gibi basit işlemleri ya da bir akıllı sözleşmeyi yürütmek gibi karmaşık işlemleri gerçekleştirmesine imkân tanıyor. Karmaşık işlemler, daha yüksek gas ücretine neden olabiliyor. İşlemin hızlı ve başarılı bir şekilde yerine getirilebilmesi için yeterince gas ödediğinizden emin olmanız da önemlidir.
Gas Ücretleri Nasıl Hesaplanıyor?
Ethereum ağındaki işlem ücretlerinin hesaplanma şekli, 2021 yılının Ağustos ayında gerçekleşen Londra Yükseltmesi ile birlikte değişmiştir. Söz konusu yükseltmenin beraberinde getirdiği yeniden düzenlenmiş gas ücreti yapılarının ardından toplam ücret artık şu şekilde hesaplanıyor:
Toplam Ücret = Gas Limiti × (Taban Ücret + Öncelik Ücreti)
Ahmet'in Murat'a 1 ETH ödemek zorunda olduğunu düşünelim. İşlemde gas limiti 21,000 ve taban ücret 10 gwei iken Ahmet, 2 gwei'lik öncelik ücretini (bahşiş) de dâhil ediyor. Taban ücret, protokolün belirlediği bir değerdir. Öncelik ücreti ise kullanıcının belirlediği ve doğrulayıcıya bahşiş olarak verilen değerdir.
Toplam Ücret = 21,000 × (10 + 2) = 252,000 gwei veya 0,000252 ETH olarak hesaplanıyor.
Ahmet parayı gönderdiği zaman kendisinin hesabından 1,000252 ETH düşürülerek Murat'a 1,0000 ETH yatırılıyor. Doğrulayıcı ise 0,000042 ETH'lik bahşiş alıyor. 0,00021 ETH'lik taban ücreti de yakılıyor.
Ahmet, aynı zamanda işlem için bir maksimum ücret belirleyebiliyor. Maksimum ücret ile asıl ücret arasında bulunan fark, Ahmet'e iade ediliyor. Geri Ödenen Para = Maksimum Ücret - (Taban Ücret + Öncelik Ücreti) oluyor. İşlemin gerçekleştirilmesi için ödenecek maksimum tutarı belirleyebilen Ahmet, söz konusu işlem yerine getirildiği zaman fazla ödeme yapma ile ilgili bir endişeye kapılmıyor.
Gas Ücretlerini Etkileyen Faktörler
Ethereum blockchain'ini bir otobana benzetebiliriz. Gece saatlerinde daha az trafik ve sorunsuz bir seyir görülüyor. Trafiğin en yoğun olduğu saatlerde ise otoban tıkanıyor. Kripto ağlarında daha fazla kullanıcı, işlemlerini gerçekleştirmek istedikçe daha fazla ödeme yapmayı bekleyin.
Ethereum gas fiyatı ve ücretleri, arz ve talebe göre belirleniyor. Ethereum kullanıcıları, talebi oluşturuyor. Ağ doğrulama düğümleri ise bu kullanıcılara onaylanmış işlemleri sağlıyor. Modern Ethereum cüzdanları; kullanıcıların, işlemlerini öncelik sırasına koymak için gas ücretlerini ayarlamalarına imkân tanıyor.
Bir havayolundan birinci sınıf bilet almak gibi düşünün. Birinci sınıf seyahat daha pahalıya mâl olsa da ilk önce birinci sınıf yolcular, uçaktan iniyorlar. Diğer yolcular ise koridorda toplanıyor ve sıranın kendilerine gelmesini bekliyorlar.
Bunun mükemmel bir analoji olduğunu söylemek yanlıştır çünkü daha düşük bir gas ücreti kullanmak, gas fiyatlarının değişmesi ve ücretinizin artık çok düşük olması halinde işleminizin mempool'da takılıp kalmasına yol açabiliyor. İşlem; gas fiyatları, işlemi onaylayacak kadar düşene dek mempool belirsizliğinde kalıyor. Gas ücretinin çok düşük olması halinde işlemler başarısız olabiliyor.
Gas, ETH ile ödendiği için söz konusu kripto para biriminin fiyatı da bir rol oynuyor. Sonuç olarak gas fiyatlarının dinamik olmasının nedenleri şu şekildedir:
- Ödüllerin, ağın yerel kripto para birimi ile verilmesinden dolayı ETH fiyatının dalgalanması.
- Onaylanacak işlemlere olan talebin değişmesi. Daha yüksek hacim ve daha hızlı onay talebi, fiyatı artıracaktır.
Gas Ücretlerini Kontrol Etmenin Yolları
Mevcut Ethereum gas ücretlerinden haberdar olarak bilinçli kararlar verebilirsiniz. Gerçek zamanlı gas fiyatı verilerini sağlayan çeşitli platformlar vasıtasıyla Ethereum gas ücretlerini rahatlıkla kontrol edebilirsiniz.
"ETH Gas Station", bu platformlardan biri olarak ön plana çıkıyor. ETH Gas Station, ayrıntılı blockchain analitiği sağlayan topluluk odaklı bir sitedir. Öte yandan, Ethereum için bir blok gezgini ve analitik platformu olan "Etherscan" ve gas fiyatı tahmin platformu olarak bilinen "GasNow"u da kontrol edebilirsiniz.
Gas Ücretlerini Azaltmak için Stratejiler
Sharding ve Layer 2 çözümleri, eninde sonunda gas ücretlerini azaltabilecek olsa da o zamana kadar bir Ethereum kullanıcısı olarak ne yapmanız gerektiğini bilmeniz önem arz ediyor. İşte blockchain ağını kullanma maliyetlerinizi azaltmada yararlanabileceğiniz bazı stratejiler:
Layer 2 Çözümü Kullanın
Layer 2 çözümleri, ağ üzerindeki yükün azaltılmasına katkıda bulunuyor. Söz konusu çözümler; bunu, işlem bilgilerini zincir dışına taşıyarak ve ardından sonuçları yeniden Ethereum ağına taşıyarak başarıyor. Arbitrum, Polygon ya da Optimism gibi Layer 2 çözümleri, türünün en iyileri arasındadır. Bunlar, Vitalik Buterin'den bile övgü almıştır.
Doğru Anı Seçin
Ethereum ağı; son derece yoğun bir geçit ile benzerlik gösterse de bunun her zaman böyle olduğunu söyleyemeyiz. Günün hangi saatinde Ethereum işlemlerinin daha seyrek olacağını tahmin etmek için sayfanın üst kısmındaki grafikler gibi çevrim içi araçları kullanabilirsiniz. Aceleniz yoksa ve işleminizi doğru bir şekilde zamanlamayı başarırsanız gas ücreti maliyetlerinizi potansiyel olarak yarı yarıya düşürebilirsiniz.
İşlemi Simüle Edin
Gas ücretlerini düşürmek için bunların gerçekte ne kadar olacağını bilmek önemlidir. DeFi Saver, Tenderly ve diğerleri gibi çeşitli çevrim içi araçlar; kullanıcıların, bir kripto işlemini simüle etmelerine imkân tanıyor. Bir merkeziyetsiz uygulamaya bağlıysanız işlemin tahmini maliyetini MetaMask gibi çok özellikli ETH cüzdanlarında da görebilirsiniz.
Maliyetleri Düşüren Uygulamaları Kullanın
Ethereum ağındaki işlemlerin maliyetlerini düşürmenize doğrudan katkıda bulunabilecek birkaç merkeziyetsiz uygulama bulunuyor. Örneğin; Rook, işlemleri bir araya toplamaya yardımcı olarak ücretleri düşürüyor. Balancer'ın kripto kasasını kullanmak, gas ücretlerini kayda değer bir şekilde azaltabiliyor. Kripto alanında indirimler ya da sübvansiyonlar sunan diğer merkeziyetsiz uygulamaları da bulabilirsiniz.
Ağ Sıkışıklığını Tahmin Etmeyi Öğrenin
İşleminizin işlenmesini istediğiniz anı dikkatli bir şekilde seçebilir ve strateji oluşturabilirsiniz. Ağ tıkanıklığı, blockchain'in aşırı kullanımından kaynaklanıyor. Bundan kaçınmak için Ethereum'a olan talebi önemli ölçüde artırabilecek en son haberlerden ve gelişmelerden haberdar olmalısınız.
Mümkün Olduğunda İşlemleri Bir Araya Toplayın
Gas ücretleri, işlemin türüne göre değişiyor ve elbette sonradan gelen her işlem için gas ücreti ödüyorsunuz. Bu nedenle mümkün olduğu zaman ETH coin'lerinizi tek bir adreste toplayabilirsiniz. ETH'yi birkaç kripto cüzdanınızdan aynı merkeziyetsiz uygulamaya taşımak istediğinizde bunu yapabilirsiniz.
Layer-1 Alternatifini Düşünün
Ethereum'un kripto para ekosistemindeki konumunun bir süre daha değişmesi pek mümkün görünmüyor. Yine de son yıllarda çok daha düşük işlem ücretleri sunan ve daha yüksek hızlarda daha fazla işlem gerçekleştirebilen yeni blockchain ağlarının ortaya çıktığını görüyoruz. Örneğin; Solana ağı, işlem başına yaklaşık 0,00025 dolarlık bir ücret alıyor. Cardano, NEAR Protocol ya da BNB Chain de göz önünde bulundurulması gereken diğer alternatiflerdir.
Gas Ücretlerinin Hız ve Güvenlik Üzerindeki Etkileri
Gas ücretleri, yalnızca maliyetle ilgili değildir. Bu ücretler, işlem onay hızının belirlenmesinde oldukça önemli bir rol oynuyor. Daha yüksek gas ücretlerine sahip işlemlere genel olarak öncelik veriliyor ve bu işlemler, daha hızlı bir şekilde onaylanıyor. Bu, özellikle zamana duyarlı işlemler için kritiktir. Unutmayın: Gas limitini düşürmeniz, genellikle işleminizin hızını düşürür!
Gas ücretleri, aynı zamanda spam işlemleri caydırarak Ethereum ağının güvenliğine katkıda bulunuyor. Her işlemin bir maliyete sahip olması; kötü niyetli aktörlerin, anlamsız işlemlerle ağı aşırı derecede yüklemeleri engelleniyor.
Gas Ücretlerinin Geleceği
Gelecekte Ethereum gas ücretlerini etkileyebilecek birtakım gelişmeler yaşanabilir. Layer 2 çözümleri aracılığıyla işlemlerin zincir dışı olarak işlenmesi, Ethereum ana ağındaki yükün azaltılmasına katkıda bulunabilir. Bu da ilerleyen süreçte daha düşük gas ücretlerini beraberinde getirebilir. Ethereum Layer 2 çözümleri, ETH'yi benimseyen kullanıcılar ve yatırımcılar arasında ilgi görmeye devam ediyor.
Merkeziyetsiz uygulamaların benimsenmesindeki artışla beraber işlemlere yönelik talepte bir artış yaşandığını ve bunun daha da yüksek gas ücretlerine neden olabildiğini biliyoruz. Layer 2, gas ücretlerinin daha yavaş artmasını ve hatta düşmesini sağlayarak bunu dengelemeye yardımcı olabilir.
Öte yandan; düşük oranlarından dolayı Polygon ve Avalanche gibi blockchain'lerin popülaritesi artıyor. Daha fazla kullanıcının alternatif blockchain'lere geçmesiyle birlikte Ethereum ağ trafiğinin azalmasını ve bunun da gas ücretlerini düşürmesini bekleyebiliriz.
