Herkesin Kaçınması Gereken Liq Olmak Nedir?
RehberLiq olmak ne demek? Nasıl liq olunur? Liq olunca ne olur? Kripto paralarda liq olmaktan nasıl kaçınılır? Liq olma örnekleri ve daha fazlası..
Son birkaç ayda, liq olmak ya da tasfiye olmak kripto para piyasası haber başlıklarının en uğursuzu oldu. Bu makale, kripto para birimleri bağlamında liq olmak ne demek, nasıl liq olunur ve liq olmaktan kaçınmak için neler yapabileceğinizi açıklayacaktır. Ancak liq olmak ne demek konumuza geçmeden önce ilk olarak geleneksel ve dijital coin piyasalarında likidite kavramı konusuna hızlıca bakalım:
Likidite Nedir?
Kripto para birimlerinde likidite, bir kriptonun veya tokenin, fiyatı etkilemeden başka bir kripto paraya veya nakit paraya dönüştürülebilme kolaylığıdır ve bunun tam tersi de geçerlidir. Likidite, bir varlığın dış talep ve arzının bir ölçüsü olduğundan, bol likiditeye sahip derin bir piyasa, sağlıklı bir piyasanın göstergesidir. Ek olarak, bir kripto para biriminde, tokende veya dijital varlıkta ne kadar fazla likidite mevcutsa, her şey eşit olduğunda, o varlığın fiyatı o kadar istikrarlı olur. Likiditenin az olduğu durumlar piyasada alıcının az olduğu anlamına gelir. Likiditesi az token, coin ve kripto para borsalarından kaçınılmak genel olarak tavsiye edilmektedir.
Likidite Neden Önemlidir?
Piyasalar likit değilse, kripto paraların veya diğer varlıkların satılması veya nakde dönüştürülmesi çok daha zor olur. Örneğin, değeri 250.000 dolar olan çok nadir ve değerli bir aile yadigarına sahip olabilirsiniz. Ancak bunun bir piyasası yoksa, yani alıcısı yoksa, o zaman hiç kimse bu yadigarın takdir edilen değerine yakın herhangi bir seviyede ödeme yapmak istemez. Yani bu durumda likidite olmadığından söz konusu yadigâr ya daha fazla elde tutulmalı ya da daha düşük bir fiyattan satılmalıdır.
Bununla birlikte, likit varlıklar, tam değerlerine ve çok az maliyetle kolayca ve hızlı bir şekilde satılabilir. Şirketler ayrıca fatura veya maaş bordrosu gibi kısa vadeli yükümlülüklerini karşılamak için yeterli likit varlığa sahip olmalıdır, aksi takdirde iflasa yol açabilecek bir likidite kriziyle karşı karşıya kalırlar.
Bazı kriptolar diğerlerinden çok daha fazla likiditeye sahiptir. Bu, yalnızca daha yüksek ticaret hacminin ve piyasa verimliliğinin bir yan ürünüdür. Bazı piyasalar günde sadece birkaç bin dolarlık işlem hacmine sahip olurken, diğerleri milyarlarca dolar işlem hacmine sahiptir. Likidite, Bitcoin veya Ethereum gibi kriptolar için bir sorun değildir, ancak diğer birçok coin ve token kendi piyasalarında önemli bir likidite eksikliği ile karşı karşıyadır. Bu, özellikle altcoin ticareti söz konusu olduğunda çok önemlidir. Likit olmayan bir token ya da kripto parada bir pozisyon oluşturursanız, istediğiniz fiyattan çıkış yapamayabilirsiniz ya da çok daha yüksek fiyatlardan alım yapabilirsiniz. Bu nedenle, genellikle yüksek likiditeye sahip token ve kriptolarla ticaret ve yatırım yapmak çok daha iyi bir fikirdir.
Likit olmayan bir piyasada büyük bir sipariş vermeye çalışırsanız ortaya slipaj (alış satış farkı) çıkar. Bu işlem yapmayı amaçladığınız fiyat ile işleminizin gerçekleştirildiği fiyat arasındaki farktır. Yüksek slipaj, işleminizin amaçladığınızdan çok farklı bir fiyattan gerçekleştirildiği anlamına gelir. Bunun nedeni genellikle, sipariş defterinde, gerçekleştirmeyi planladığınız yere yakın yeterli sayıda sipariş emri olmamasıdır. Bunu yalnızca limitli siparişleri kullanarak aşabilirsiniz, ancak bu durumda sipariş emirlerinizin hepsi dolmayabilir.
Liq Olmak Ne Demek?
Kripto para piyasası bağlamında, liq olmak yani tamamen tasfiye olmak, bir coin tüccarın başlangıç teminat bakiyesinin kısmen veya tamamen teminat kaybı nedeniyle pozisyonunu zorla kapatması anlamına gelir. Kısaca, toplam zarar teminat miktarını geçer. Bir tüccar, kaldıraç kullandığı bir pozisyon için margin gereksinimlerini karşılayamadığında yani pozisyonunu açık tutmak için yeterli bakiyeye sahip olmadığında olur. Liq olmak, hem marj hem de vadeli işlemlerde gerçekleşir.
Kaldıraç kullanarak alım satım yapmak yüksek riskli bir stratejidir ve piyasa pozisyonunuza karşı diğer yönde büyük bir hareket yaparsa tüm teminatınızı (başlangıç marjı) kaybetmeniz mümkündür. Hatta, Türkiye gibi bazı ülkeler bunu o kadar riskli buluyor ki, acemi tüccarları tasfiye edilmekten ve tüm sermayelerini kaybetmekten korumak için coin borsalarının kaldıraçlı işlemler sunmasını yasakladı. Bundan dolayı yerel olarak Türkiye’de hizmet veren kripto para borsalarında vadeli işlemler ve marj ticareti yoktur. Ayrıca Türkiye’de Forex piyasasında kaldıraç oranı 10 kat ile sınırlandırılmıştır.
Aşağıdaki liq olma hesaplama formülünü kullanarak piyasanın tasfiye edilmesi için pozisyonunuza karşı hareket etmesi gereken yüzdeyi takip edebilirsiniz:
Tasfiye Yüzdesi = 100 / Kaldıraç Oranı
Örneğin, 10x kaldıraç kullanırsanız, bir varlığın fiyatı sizin pozisyonunuza göre %10 hareket ederse pozisyonunuz liq olur (100/10 = 10).
Tasfiyeler, kısmi ve tam tasfiye olarak sınıflandırılabilir.
- Kısmi tasfiye: Bir tüccar tarafından kullanılan pozisyonu ve kaldıracı azaltmak için bir pozisyonu kısmen erken kapatan tasfiyedir.
- Toplam tasfiye: Bir tüccarın başlangıç marjının neredeyse tamamını kullanması ile bir pozisyonun tamamının kapatılmasıdır.
- Gönüllü tasfiye: Bir tüccarın pozisyonunu kendi nedenleriyle nakde çevirmeye karar vermesidir.
Not: Sıklıkla duyduğumuz uzun ve kısa tasfiyelerdeki "uzun" ve "kısa" terimleri, basitçe bir yatırımcının hangi yönde yatırım işlemi yaptığını ifade eder. Kısa işlemler, fiyat artışlarına karşı yapılan bahislerdir ve bu nedenle kısa tasfiyeler, bu tür işlemlerde gerçekleşen tasfiyeleri ifade eder. Uzun işlemler, fiyat seviyelerinin yükseleceğine dair yapılan bahislerdir ve uzun tasfiyeler, bu tür işlemlerde meydana gelen işlemlerdir.
Tasfiye hem vadeli işlemlerde hem de margin ticaretinde gerçekleşebilir. Tüccarlar, bir sözleşme satın alırken fiyatın varlığın kendisi yerine, varlığın türevini izlediğinin farkında olmalıdır. Bu, dayanak varlığın fiyatı ile türevinin karşılaştırıldığında kâr ve zarar dalgalanması oluşturur.
Liq Olmak Ne Demek? Nasıl Liq Olunur?
Kripto para piyasasına özgü keskin fiyat değişiklikleri, türevlerin popülaritesi nedeniyle artmıştır. Türevlerden bahsettiğimizde margin ticaretinden, vadeli işlemlerden ve sürekli vadeli (Perp) işlemlerinden bahsediyoruz. Bunlar, dayanak bir kriptonun fiyatına dayalı farklı sözleşme türleridir ve tüccarların, varlığın fiyatının gelecekte nerede olacağı konusunda tahminde bulunmasına olanak tanır.
Akılda tutulması gereken bir şey bunların, kripto para pazarına özgü olmadıklarıdır. Alım veya satım opsiyonları ve hisse senetlerinde kısa pozisyonlara giren geleneksel finans tüccarları da benzer stratejiler kullanıyor. Ancak coin piyasasında yaygın olarak bilinen yüksek oynaklık nedeniyle türevler, tasfiye olasılığı nedeniyle iki ucu keskin bir kılıçtır.
Kaldıraçlı bir pozisyonla alım satım yaptığınızda, piyasanın belirli bir dereceye kadar aleyhinize hareket etmesi durumunda tasfiye olma riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Pozisyonunuzun belirli bir miktarını kaybederseniz, borsa daha fazla para kaybetmemek için otomatik olarak hesabınızı tasfiye eder.
Borsaların bunu yapmasına izin verilir çünkü kaldıraçlı pozisyonlarla ticaret yaparken borsadan borç para alırsınız. Esasen tasfiye, borsanın bu tarz işlemlerde para kaybetmemesi için son çare olarak bir sigorta poliçesi görevi görür.
Liq Olunca Ne Olur?
Bir kullanıcının varlıkları tasfiye edildiğinde, kullanıcı varlıklarının hepsini kaybetmenin yanı sıra platform tarafından uygulanan ücretlere veya cezalara da tabidir.
Bitcoin (BTC) Liq Olma Örneği
Örneğin, BTC/USDT ticaretinde 1000 dolarlık bir marj pozisyonu açmak istiyorsanız ancak yalnızca 100 dolarınız varsa, kalan 900 doları ödünç almanız gerekecektir ve bunun için 10 kat kaldıraçlı bir işlem açmanız gerekir. Bitcoin fiyatı giriş yaptığınız noktadan %10 düşerse, yatırımınızın hepsi tasfiye olur. Aksi takdirde daha fazla kayıp ödünç alınan fonları tüketecektir ve borç veren taraf bu riski almak istemediği için sizin BTC'lerinizi USDT'ye çevirecektir, bu da marj ticaretinizin tasfiye edileceği anlamına gelir.
Kripto Paralarda Liq Olmaktan Nasıl Kaçınılır?
Tasfiye riskini tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. Kaldıraç oranı ne kadar yüksek olursa, risk de o kadar yüksek olur. Riski azaltmak ve kaybı en aza indirmek için farklı stratejiler uygulayabilirsiniz.
Stop loss kullanma: Yapılabilecek en iyi şeylerden biri stop loss seviyesi belirlemektir. Bu strateji kayıpları en aza indirmek için tüccarlar tarafından belirlenen bir seviyeden pozisyonun otomatik olarak kapatılması için borsalarda girilen emirlerdir. Ancak hesap tasfiye seviyeniz stop loss seviyenizin üzerindeyse stop loss emri tetiklenmeden öne hesabınız borsa tarafından tasfiye edilir.
Marjin oranını takip etme: Tasfiyeden kaçınmanın diğer bir yolu da marj oranını izlemektir. Bu marjın %100'e ulaşmamasını içerir. Marj %100'e yaklaştığında, daha fazla bakiye ekleyerek pozisyonu canlı tutarsınız. Bu, tasfiye riski olmadan uzun süre işlem yapmaya devam etmenizi sağlar.
Daha düşük kaldıraç kullanma: Yüksek kaldıraç, daha yüksek kazanç olasılığını artırır. Ancak bu, pozisyonunuza karşı bir piyasa hareketinde hesabınızın tamamının tasfiye edilmesine neden olabilir. Bu nedenle, daha düşük kaldıraç kullanarak güvende kalmayı seçebilirsiniz.
