P2P Ağları Nedir? Nasıl Çalışır?
Rehberİnternet hizmetlerinin ötesine geçmiş bir ağ protokolü olan P2P nedir? Nasıl çalışır? P2P ağlarına bağlantı nasıl yapılır? İşte tüm detaylar..
Günümüz teknolojisi hızla gelişmeye devam ediyor ve internette çeşitlilik artıkça, bir alışverişi veya sohbeti güvenli ortamlarda gerçekleştirmek zor olabilir. Özellikle finans sektöründe, örneğin Bitcoin, Ethereum gibi kripto para birimlerinin alım satımını gerçekleştirdiğimiz anlar, güvenliğe en çok ihtiyaç duyduğumuz zamanlar oluyor. Tam da bu anlarda “P2P nedir? Güvenli midir? Ne işe yarar? Nasıl çalışır?” gibi sorularının cevabını öğrenmekte fayda var.
P2P Ağları Nedir?
Eşler arası anlamına gelen P2P (Peer to Peer), iki kişinin üçüncü bir taraf olmadan doğrudan birbiriyle iletişim halinde olduğu merkezi olmayan bir ağ protokolüdür. P2P ağları arama, tarama, derecelendirme, ödeme işleme veya emanet gibi çeşitli hizmetler sağlayabilir.
Kripto para sektöründe ise P2P işlem, Bitcoin, Ethereum, Litecoin gibi dijital varlıkların, herhangi bir aracı olmadan doğrudan iki kişi arasında alım satım işlemi gerçekleştirmesi anlamına gelir. P2P işlemler, işlerin çok fazla bir prosedüre gerek kalmadan daha hızlı, sorunsuz ve pratik bir biçimde yerine getirilmesine olanak sağlar. Bu yöntemde veriler, daha kısa sürede ve zahmete gerek kalmadan karşı tarafa ulaştırılır, bir nevi gizlilik içerisinde tarafların irtibat kurmaları sağlanır.
Eşler arası sistemlerde, merkezi bir sunucuya bağlanmaya gerek yoktur ve özel bazı protokollerin desteğiyle veri gönderimi mümkün hale gelir. İşlemler genellikle şifrelenmiş bir yapı üzerinden yerine getirilir. Bazı özel defterler her şeyi kayıt altına alır.
P2P’nin Tarihi
P2P ağı mimarisi 1999'da ortaya çıkan müzik paylaşım uygulaması Napster gibi dosya paylaşım sistemleri tarafından popüler hale getirilmiştir. Web arama motorları, çevrim içi akış platformları, çevrim içi pazar yerleri gibi diğer dağıtılmış hesaplama uygulamalarında Peer to Peer protokolünden faydalanılır.
Eşler arası veri transferi her ne kadar farklı alanlarda kullanılan bir yöntem olsa da, kripto dünyasında Bitcoin white paper’ının başlığı ve kapsamıyla anlam bulmuştur. Satoshi Nakamoto, 31 Ekim 2008' tarihinde gönderdiği “Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi" başlıklı bir e posta ile çevrim içi ödeme yöntemini tanıtmıştır.
P2P Ağları Nasıl Çalışır?
Kişi, bir dosyayı indirmek istediğinde süreç genellikle şu şekilde işler: Kullanıcı ihtiyacına uygun web sitesini ziyaret eder ve dosyayı indirir. Bu durumda, web sitesi bir server yani sunucu görevi görür ve kullanıcının bilgisayarı, verileri alan bir istemci görevi görür. Bu süreç, indirilen dosyanın web sitesinden, kullanıcının bilgisayarına aktarıldığı tek yönlü bir yol gibidir.
Kişi, aynı dosyayı bir P2P ağı üzerinden indirmek isterse, işlem farklı şekilde gerçekleşir. Kullanıcının bilgisayarına Peer to Peer yazılımını yüklemesi gerekir çünkü; bağlanmış aygıtlar, kendi dahili belleklerindeki dosyaları paylaşır. Böylelikle kullanıcı, dosyayı, ağda halihazırda dosyaya sahip olan çeşitli bilgisayarlardan gelen bitler halinde indirir. Veri paylaşımında aracı olmak üzere geliştirilmiş yazılım uygulamalarının kullanılmasıyla, kullanıcılar dosyaları bulmak ve indirmek için ağ üzerindeki diğer cihazlara sorgu gönderebilir.
Eşzamanlı olarak veriler, kullanıcının bilgisayarından ağda onu isteyen diğer bilgisayarlara gider. Bu durum iki yönlü bir yola benzer; dosya, kullanıcının bilgisayarına gelen ama aynı zamanda istendiğinde ayrılan çok sayıda küçük veri parçası gibidir. Eşler arası sistemlerde merkezi bir sunucu olmadığı için, özel bazı protokollerin desteğiyle veri gönderimi mümkün hale gelir. İşlemler genellikle şifrelenmiş bir yapı üzerinden yerine getirilir.
P2P Bitcoin’de Nasıl Çalışır?
Peer to Peer, Bitcoin blok zinciri ağında herhangi bir merkeze ihtiyaç duymadan şifrelenmiş verileri iletir. Bitcoin blok zincirinde, node yani düğüm ismi verilen, veri bütünlüğünü sağlayan bilgisayarlar bulunur. Bu düğümler istedikleri zaman ağa dahil olurlar ve blok zinciri üzerindeki kayıtların yedeklerini tutarak verilerin bozulmadığına dair güvenliği sağlarlar.
Kullanıcılar bu ağ üzerinden dijital imzalı mesajlar ile Bitcoin satın alır veya satar. Tüm işlemler, dağıtık defter teknolojisi üzerine kuruludur ve kullanıcıların defterdeki kayıtlarının doğruluğu kontrol altında tutulur.
P2P Ağları Güvenli midir?
Daha önce belirttiğim gibi; Peer to Peer ağlarda bilgisayarlar merkezi bir sunucuya bağlanmaz. Böylelikle; herhangi bir bilgisayarın siber saldırıya uğraması veya teknik sorunlar yaşaması halinde, ağın çoğunluğu tarafından veriler saklanmaya ve korunmaya devam eder. Dolayısıyla Peer to Peer ağları merkeziyetsiz olması açısından daha güvenilirdir.
P2P’nin Avantajları ve Dezavantajları
Tabii ki her durumda olduğu gibi, bu hizmetlerin de kullanıcı açısından bazı avantajları ve dezavantajları bulunur.
Avantajları
- P2P ağları çalışmak için pahalı bir sunucu gerekmez.
- Her kullanıcı kendi bilgisayarını yönetir, böylelikle ağ yöneticisine ihtiyaç duyulmaz.
- P2P ağları evde veya herhangi bir küçük işletmede kurulabilir.
- P2P ağları daha az ağ trafiğine sahiptir.
Dezavantajları
- Kullanıcılar, dosyaları ve klasörleri merkezi bir alanda yedekleyemez.
- Her bilgisayar, performansı yavaşlatan bir diğer bilgisayara erişebilir.
- Paylaşılan dosyalar, merkezi ve belirli bir alanda düzenlenmez, bunun yerine ayrı bilgisayarlarda depolanır.
- Kullanıcılar, ağa virüs bulaşmadığından emin olmalıdır.
P2P Ağları Örnekleri
- Açık kaynak kodlu yazılımlar: Açık kaynak kodlu yazılımlarda, yazılımın kodunu herkes görüntüleyebilir ve değiştirebilir. Yani, herhangi bir lisans yatırımına girmeden yazılımı indirebilir, kullanabilir ve ihtiyacınıza uygun olup olmadığına karar verebilirsiniz. Bu tür yazılımlarda müşteri, yazılım tedarikçisine bağlı değildir.
- Dosya paylaşımı: Dosya paylaşımı; bilgisayar programları, yazılım dosyaları, çoklu ortam, belgeler veya e-kitaplar gibi dijital ortamlara dijital dağıtım veya değiş-tokuş uygulamasıdır. Bu hizmetler, eşler arası ağlara ek olarak, paylaşılan dosyalar için tarama ve güvenlik sağlayabilir. Ayrıca kullanıcılara fikri mülkiyet haklarını anonim olarak devre dışı bırakma olanağı sunabilir veya alternatif olarak fikri mülkiyet için yaptırım sağlayabilirler.
- Çevrim içi pazar yerleri: Çevrim içi pazar yerleri, birçok farklı tedarikçiden alışveriş yapmayı kolaylaştıran web siteleri veya uygulamalardır. Bu pazar yerleri, satıcılar için promosyon hizmetleri, geçmişe dayalı alıcı ve satıcı derecelendirmeleri, ödeme işleme veya emanet hizmetleri sunabilir.
- Kripto para birimleri ve blockchain teknolojisi: Blockchain birbirine bağlı bloklardan oluşan bir veri tabanı sistemidir ve Bitcoin, Ethereum gibi tüm kripto para birimlerinin öncüsüdür. Kullanıcıların, merkezi bir para birimi düzenleyicisi olmadan ödeme yapabileceği, işleyebileceği ve ödemeleri doğrulayabileceği bir ağdır. Blockchain teknolojisi, insanların kripto para birimleri kullanarak ticaret yapmasına ve akıllı sözleşmeler uygulamasına olanak tanır.
- Ev paylaşımı: Ev paylaşımı, mülk sahiplerinin mülklerinin tamamını veya bir kısmını kısa vadeli kiracılara kiralamasına olanak tanır. Kısaca, yaşayanların hane içerisinde ortak alanları kullandığı müşterek bir hayata dahil olmasıdır. Bu hizmetler genellikle ödeme işlemleri, kalite güvencesi veya mal sahiplerinin ve kiracıların derecelendirmesini sağlar.
- Araç paylaşımı: Araç paylaşımı anlamına gelen ridesharing, insanların kısa süreler için araba kiraladığı bir modeldir. Bunlar, araç sahiplerinin taksi hizmeti arayan kişilere ulaşım hizmeti sunmasına yönelik platformlardır ve ev paylaşımı hizmetlerine benzer hizmetler sunar.
Sonuç olarak; eşler arası hizmet birçok farklı yoldan geliştirilebilir ve kullanılabilir. P2P ağları, kripto para birimlerini mümkün kılan blok zincirlerinin temelinde yer alır ve işlem kayıt defterlerinin büyük node ağlarına dağıtılması sayesinde güvenlik ve merkeziyetsizlik sağlar.
