Pump ve Dump Nedir?
RehberKripto para ve borsada pump nedir? Kripto para ve borsada dump nedir? Konu ile ilgili tüm ayrıntılar burada...
Pump ve dump bir yatırımcı ya da yatırımcılar grubunun ellerinde büyük miktarlarda bulundurdukları belirli bir enstrümanı tanıtarak ve bu desteklerinden dolayı ilginin artması ile fiyatın keskin bir şekilde yükselmesinden sonra satış yaptığı yasa dışı bir dolandırıcılık türüdür. Aşağıda Pump nedir? ve Dump nedir? konularına daha detaylı bi şekilde bakalım.
Pump ve Dump Nedir?
İlk olarak Pump nedir? konusuna bakalım: Bu eylem bir enstrümanın fiyatının çeşitli nedenlerle yapay olarak yükselmesidir. İkinci olarak Dump nedir? Bu eylem bir enstrümanın fiyatının çok hızlı bir şekilde değer kaybetmesidir. İkisinin birleştiği durumlarda yaşanan pump ve dump; yatırımcıları manipüle ederek bir hisse senedi, menkul değer ya da Bitcoin (BTC) gibi bir kripto para birimi olmasada başka bir blockchain temelli coin fiyatının sahte tavsiyelerle yükseltildiği ve daha sonra fiyatın keskin bir şekilde düştüğü dolandırıcılık türüdür. Pump ve dump şemaları yapan kişiler söz konusu varlığa sahiptir ve varlığa duyulan ilgi ve aç gözlülüğün internet ve sosyal medya üzerinde artması ile birlikte gelen fiyat yükselişlerinde bu varlığı satar. Bu tarz dolandırıcılık şemalarını yapmak çoğu ülkenin menkul kıymet yasaları gereğince yasa dışıdır ve yapan kişiler büyük oranda cezaya çarptırılır. İlk kripto para birimi Bitcoin (BTC) ve blockchain ağı çıktığından bir süre sonra sektörün popülerlik kazanması ile kripto para birimlerinde bu tarz dolandırıcılıklar sıklıkla görülmektedir.
Pump Nedir? Dump Nedir? Farkları Nelerdir?
Pump bir varlık fiyatının yapay olarak yükselmesidir. Dump ise aynı varlık fiyatının keskin bir şekilde düşmesidir. İki aşamadan oluşur: İlk olarak tanıtımcılar bir varlığında fiyatını yükseltmek için sahte ya da yanlış haberler yayınlamaya başlar. Fiyat yükseldikten sonra ikinci adım başlar. Bu adımda dolandırıcılar kendi varlıklarını yükselmiş fiyatlardan satarak kâr elde eder. Bu tarz dolandıcılık örnekleri okuyucuların hızlı bir şekilde bir varlığı almalarını içeren bir mesaj gördüğü internet ve özellikle sosyal medya üzerinde sıklıkla görünmektedir. Genellikle tanıtımcılar söz konusu varlığın fiyatını yükseltecek bir bilgiye sahip olduklarını iddia eder. Dolandırıcılar varlıklarını sattıktan ve tanıtım yapmayı bıraktıktan sonra söz konusu enstrümanın fiyatı keskin bir şekilde düşer. Bu aşamada yatırıcıların büyük bir çoğunluğu paralarını kaybeder.
Pump ve Dump'ın Piyasa Etkileri Nelerdir?
Dolandırıcılar, yatırımcıların hızlı bir şekilde belirli bir hisse senedi, menkul kıymet ya da coin almasını söylediği mesajları çevrim içi olarak paylaşır. Alıcılar geldiğinde dolandırıcılar bu varlığı satar ve daha sonra fiyat büyük ölçüde değer kaybeder. Bu durumda alım yapan kişiler paralarını kaybeder, piyasa ve söz konusu varlığa ya da projeye olan güvenleri kırılır. Bu tarz manipülatif şemalara katılmak ya da düzenleme hisse senedi piyasasında yasa dışıdır. Ancak Bitcoin (BTC) ve diğer kripto para birimleri menkul değer olmadıklarından dolayı bu tarz şemaları düzenlemek ve bunlara katılmak dijital varlık sektöründe yasal bir boşluktur. Bu yüzden, kripto pump ve dump yapmak ahlaken ve yasal olarak şüpheli görünse de herhangi bir yasayı ihlal etmez. Yine de düzenlenmiş coin ve token borsa platformları bu tarz dolandıcılıkları yasa dışı olarak davranmaktadır.
Pump ve Dump Hangi Durumlarda Kullanılır?
Pump ve dump dolandırıcılıkları sağlam temellere ve teknik verilere dayanmak yerine genellikle aldatıcı, sahte ve spekülasyon kaynaklıdır. Kripto pump ve dump dolandırıcılıklarını tespit etmek için kesin bir yol olmasa da yatırımcıların aşırı fazla reklamı yapılan coin projelerinden kaçınması gerekir. Bu yüzden yatırımcıların herhangi bir kripto para birimi projesine yatırım yapmadan önce kendi değerlendirmelerini yapması gerekir. Kripto para alanında bir de belirli bir kullanıcı grubunun oluşturduğu pump ve dump grupları bulunmaktadır. Bu kullanıcı grubu belirli bir token fiyatını istedikleri yönde hareket ettirirler, bunun olması için ayrıca sosyal medyada FOMO ve FUD yayarlar. Fiyat kullanıcı grubunun istediği seviyeye geldikten sonra ellerindeki varlığın hepsini satarak kâr elde ederler.
Bitcoin (BTC) gibi kripto para birimlerinin fiyatı hızlı ve parabolik bir şekilde yükselirse bu bir pump ve dump sinyali olarak ele alınabilir. Böyle bir sinyale özellikle fiyatı keskin bir şekilde artan kripto para biriminin bilinilirliğinin az olması, geliştiricilerinin bilinmemesi ya da unutulmuş bir coin olduğu durumlarda dikkat edilmelidir. Genellikle düşük piyasa değerli ve hacmi az kriptolarda yapılır. Buna ek olarak ünlü ve çok tanınmış bir kişinin belirli bir coin ya da token hakkında konuştuğu durumlara da dikkat edilmelidir. Bu kişi büyük ihtimalle söz konusu varlığın fiyatının artmasından kazanç elde edecektir ya da paylaşım yaptığı sosyal medya hesabı hacklenmiş olabilir. Çoğu etkileyi ve ünlü blockchain teknolojisi temelli coin varlıkları hakkında çok az bilgiye sahiptir. Tanıtım yapmak için para aldılar ise reklamını yaptıkları varlık şüpheli olsa bile tanıtımını yaparlar.
Sonuç olarak yatırımcıların tanınmamış bir kripto para projelerinin geleceğine inanmak konusundan bu tarz taktikleri bilmesi gerekir. Pump ve dump dolandırıcılıklarından nasıl kaçınılır? Bir yatırımcının bu tarz dolandırıcılıklardan kaçınması için kendine ait bir strateji belirlemesi ve ticaret modelinde sürekli olarak bu stratejiyi uygulaması gerekir. Bu yöntem ile bir trader sadece Bitcoin (BTC) gibi bildikleri ve güvendikleri blockchain teknolojisi temelli coin projelerine yatırım yapar.
Bu tarz dolandırıcılıklar aciliyet, hızlı bir şekilde kazanç elde etme ve FOMO duyguları etrafında gerçekleşir. Aynı zamanda bu tarz dolandırıcılıklar insanların anında karar vermezlerse fırsatı kaçıracakları korkusuna dayanır.
Pump ve Dump Örneği
2021 Ocak ayında bireysel yatırımcılar GameStop şirketinin hisse senedi fiyatını sadece iki hafta içinde 20 dolardan 483 dolara yükseltti. Şubat ayında GameStop hisse senedi fiyatı neredeyse %90 gerileyerek 53.50 dolara düştü. Yetkililer fiyatların manipüle edildiğinden şüphelendi ve durumu incelemeye başladı. Bu tarz dolandırıcılıklar söz konusu olduğundan kripto para birimleri geleneksel piyasa varlıklarının gerisinde değildir. Başka bir örnekte 2021 yılında yaşandı. Anti virüs şirketi McAfee’nin kurucusu John McAfee 2021 yılında bazı kripto para birimlerinin fiyatları üzerinde büyük etkilere sahip olmaktan dolayı suçlu bulundu.
