Türkiye'de Bitcoin ve Kripto Paraların Vergilendirilmesi
RehberTürkiye'de Bitcoin gibi kripto para birimleri için vergilendirme uygulanıyor mu? Bu konuda herhangi bir düzenleme var mı? Ayrıntılar burada...
Türkiye'de insanların alternatif kazanç kapıları aramaya başladıkları görülüyor. Bu nedenle ülkede kripto kullanımı önemli ölçüde artış göstermeye devam ediyor.
Kripto para piyasasında belirli bir tutarın üstündeki değerler için vergi alınmasına ilişkin birtakım çalışmalar gerçekleştiriliyor.
Bu rehberimizde Türkiye'de Bitcoin gibi kripto para birimlerinin herhangi bir vergilendirme sistemine tabi tutulup tutulmadığını ve bu doğrultuda hangi çalışmaların yapıldığını mercek altına alacağız.
Türkiye'de Bitcoin'in Yasal Statüsü Nedir?
Vergilendirme sistemi ile ilgili değerlendirme yapmadan önce ilk olarak Türkiye'de kripto para birimlerinin yasal sınıflandırmasını anlamak önemlidir.
Kripto Para Birimleri Nasıl Tanımlanıyor?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından 16 Nisan 2021 tarihinde yayınlanan ve 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe giren yönetmeliğe göre; kripto varlıklar, "dağıtık defter teknolojisinin (DLT) ya da benzer bir teknolojinin kullanımı ile sanal olarak yaratılan ve dijital ağlar vasıtasıyla dağıtımı gerçekleştirilen gayri maddi varlıklar" olarak nitelendirilmiştir.
Kripto varlıklar; aynı zamanda menkul kıymet, ödeme aracı, elektronik para, kaydi para, itibari para ya da diğer sermaye piyasası aracı olarak tanımlanmayan gayri maddi varlıklara karşılık gelmektedir.
TCMB Yönetmeliği ile Nasıl Bir Yasak Geldi?
Resmî Gazete'de TCMB tarafından yayınlanan yönetmelik ile kripto varlıkların ödemelerde direkt ya da dolaylı olarak kullanımına yasak getirilmiştir. Kripto varlıkların ödemelerde direkt ya da dolaylı olarak kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacağı da dile getirilmiştir.
Öte yandan, ödeme hizmetlerinin sağlanmasında ve elektronik paranın ihraç edilmesinde ödeme hizmeti sağlayıcıları tarafından kripto varlıkların direkt ya da dolaylı olarak kullanılacağı iş modellerinin geliştirilemeyeceği ifade edilmiştir. Bu tarz iş modellerine dair herhangi bir hizmet verilemeyeceği de aktarılmıştır.
Kripto varlıkların alınıp satılmasına, saklanmasına, transfer ya da ihraç edilmesine yönelik hizmet veren platformlara ya da bu platformlardan gerçekleştirilecek fon transferlerine ödeme ve elektronik para kuruluşları tarafından aracılık edilemeyeceği duyurulmuştur. Türkiye'de resmî para ya da finansal araç olarak kabul edilmeyen kripto para birimlerinin alınıp satılmasına ise herhangi bir yasak getirilmemiştir.
Katma Değer Vergisi için Düzenleme Var mı?
Katma değer vergisi (KDV), mal ve hizmetlerin teslim edilmesi esnasında satıcı tarafından hesaplanan ve alıcıdan tahsil edilen bir vergidir. Satıcı, KDV'yi vergi dairesine öder. Söz konusu satıcının, KDV'yi devlete ödemesi gereklidir. KDV, harcamalar üzerinden alınan dolaylı vergilerden biridir ve devlet tarafından ortaya konulan yasalara göre ödenmesi zorunludur.
Türkiye'de Bitcoin gibi kripto para birimleri için KDV getirilip getirilmeyeceği önemli bir konudur. KDV Kanununda kripto para birimlerine özel herhangi bir düzenleme yer almıyor. Bu nedenle genel hükümleri göz önünde bulundurarak dijital varlıkların bu vergi kapsamına girip girmediğini belirleyebiliriz.
Kanun maddesine göre; Türkiye'de serbest meslek faaliyetinin yanı sıra zirai, sınai ve ticari faaliyet dâhilinde gerçekleştirilen teslim ve hizmetlerin KDV'ye tabi olduğu ifade ediliyor. Buradan yola çıkarak ticari faaliyet dâhilinde gerçekleştirilen kripto varlık tesliminin KDV kapsamına girdiğini öne sürebiliriz.
Kripto varlıkların Türkiye'de emtia olarak nitelendirilmesi, ödeme aracı olarak kabul edilmesi ve bu varlıklar ile mal ve hizmetlerin satın alınması durumunda teslim ve ifalar için KDV uygulandığını göreceğiz.
Sermaye Kazancı Vergisi Alınıyor mu?
Sermaye kazancı vergisi, sermaye kazançlarına yönelik bir vergidir. Herhangi bir kişinin, varlıkların satışından sağladığı kârlara sermaye kazancı vergisi uygulanır. Varlığın nakde dönüştürülmesi halinde devreye giren sermaye kazancı vergisi, bu varlığın yatırımcının elinde olmaya devam etmesi halinde ise uygulanmaz. İtalya, kripto ile yatırım yapanlar için yüzde 26 oranında sermaye kazanç vergisi getirmiştir.
Türkiye'de ise dijital para birimleri ile yapılan işlemlerde sermaye kazancı vergisinin uygulanmasına yönelik özel bir kılavuz bulunmuyor. Ülkede henüz konu ile ilgili açık bir düzenleme yapılmamıştır.
Bu nedenle vergi mükelleflerinin ihtiyatlı davranmaları önemlidir. Söz konusu mükellefler, kripto paraların satışından ya da takasından elde edilen kârların ilerleyen süreçte sermaye kazancı vergisine tabi tutulup tutulamayacağına ilişkin değerlendirme yapmak amacıyla mali müşavirlere danışabilirler.
Madenciler ve Traderlar için Gelir Vergisi Uygulanıyor mu?
Gelir vergisi, her bir vatandaşın bir yıl içerisinde sağladığı gelir oranında kendisinden tahsil edilen bir vergidir. Vatandaşlar, kazançlarının bir kısmını gelir vergisi olarak ödemelidirler. Her bir vatandaşın, elde ettiği yıllık kazanç miktarı doğrultusunda tabi olduğu bir vergi dilimi vardır. Bu dilim kapsamında söz konusu vergi ödenir.
Türkiye'de madencilerin ve traderların kripto varlıklardan elde ettikleri kazanç henüz vergilendirilmemektedir. Ülkede süreklilik gösteren bir kazanç üzerinde vergi uygulanması gerektiği ise açık bir şekilde ifade edilmektedir. Kanunda her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden kaynaklanan kazançlar, "ticari kazanç" olarak nitelendirilirken bunların gelir vergisi kapsamında olduğuna işaret ediliyor.
Bu noktada madencilik ile sağlanan Bitcoin geliri için vergi uygulanıp uygulanmayacağı önemli bir soru işareti oluşturuyor. Şu anda konu ile ilgili bir düzenleme olmadığı için için madencilerden herhangi bir vergi tahsil edilmiyor.
İşletmeler için Vergi Yükümlülükleri Var mı?
Bazı ülkelerde çeşitli işletmeler tarafından kripto varlıkların ödeme aracı olarak kabul edildiği biliniyor. Bitcoin gibi dijital para birimlerinin popülaritesinin artmasıyla birlikte özellikle otel ve restoran gibi işletmelerin, kripto ödemelerini kabul etmeye başladıkları görülüyor.
Özellikle seyahat ve turizm sektörlerinde kripto ödemelerinin giderek daha yaygın hale gelmesi bekleniyor. Bazı ülkelerde kripto ödemelerini kabul eden işletmelerin gelir vergisi ödemeleri gerekiyor.
Peki, Türkiye'de durum nasıl? Türkiye'de kripto varlıkların direkt ya da dolaylı olarak ödemelerde kullanılması mümkün değildir. Dijital varlıkların ödeme fonksiyonu yasa dışı hale getirildiği için işletmelerin kripto ödemelerini kabul etmeleri ve vergiye tabi tutulmaları gibi bir durum yoktur. Şu anda ülkede Bitcoin gibi dijital varlıkları internet gibi ortamlar aracılığıyla gönderip mal ve hizmetleri satın almak yasa dışıdır.
Türkiye'de Kriptoya Yönelik Düzenleyici Ortam Nasıl?
TCMB, kripto para birimlerini "kripto varlık" olarak tanımlamıştır. Kurum; kripto varlıklar için herhangi bir denetim ve düzenleme mekanizmasının bulunmaması, merkezi bir yapının mevcut olmaması, piyasaya aşırı volatilitenin hâkim olması, anonim olmalarından dolayı dijital varlıkların yasa dışı olarak kullanılabilmesi, işlemlerin geri alınamaz olması, kripto cüzdanlarının çalınması vb. gibi çok sayıda riske işaret etmiştir.
Bu nedenle kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılmasına yasak getiren TCMB, söz konusu varlıkların ödemelerde kullanılmasının "telafisi olmayan mağduriyetlere yol açma potansiyelini" vurgulamıştır.
Yetkililer, Bitcoin gibi dijital varlıklar ile ilgili yasal düzenlemenin yasaklayıcı olmaktan ziyade düzenleyici olması için çaba harcadıklarını belirtiyorlar. Yasal düzenleme ile uluslararası kripto şirketlerinin hem Türkiye'de şirket kurmaları hem de vergi yükümlülüğüne tabi tutulmaları bekleniyor.
Konu ile ilgili gerçekleştirilen bir çalışmaya göre; kripto varlık piyasasında belirli bir tutarın üstündeki değerler için vergi tahsil edilmesi planlanıyor. Gelir vergisi ya da doğrudan vergiler aracılığıyla bir vergilendirme sisteminin uygulanıp uygulanmayacağı değerlendirilirken stopaj seçeneğinin üzerinde duruluyor.
Endüstrinin bir parçası olan şirketlerde sermaye koşulunun aranması ve alım satım işlemlerinde daha güçlü denetimlerin yapılması da planlar arasında. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), dijital varlıkların ihraç edilmesine ilişkin hususlara karar verebilir. Kripto şirketleri, bu kurumdan lisans almak zorunda kalabilir.
Vergi Planlaması ve Profesyonel Danışmanlık Önemli mi?
Türkiye'de Bitcoin gibi dijital para birimlerinin vergilendirilmesine yönelik bir belirsizlik ve karmaşıklık vardır. Yasal düzenleme ile ilgili çalışmalar devam ederken hem bireyler hem de işletmeler, muhtemel bir vergi planlaması için mali müşavirlere ya da hukuk müşavirlerine danışabilirler. Böylece gelecekte adımlarını daha sağlam bir şekilde atabilirler.
Türkiye gibi birçok ülkede insanların daha fazla kazanç elde etme hırsı ile dijital varlıklara yöneldiklerini ancak bu konuda yasal boşlukların mevcut olduğunu görüyoruz. Türkiye'de dijital varlıkların vergilendirilmesine ilişkin yasal düzenlemelerin gerçekleştirilmesiyle birlikte belirsizlikler son bulacak ve Bitcoin vergilendirme sistemi ile yeni bir kontrol mekanizması ortaya çıkacaktır.
