Web2 vs Web3: Teknolojide Yeni Bir Çağ!
Rehberİnternetin gelişim sürecinde Web2 ve Web3 terimlerinin yeri nedir? İşte Web2 ve Web3 hakkında bilinmesi gereken önemli detaylar…
İnternet, 1960'ların sonunda hayatımıza girdiğinden beri uzun bir yol katetti. Telefonla aramalı erişimin ve statik web sitelerinin olduğu ilk günlerden bu yana internet, hayatımızın neredeyse her alanına dokunan geniş ve karmaşık bir ağa dönüştü.
2000'li yılların başında ikinci nesil interneti tanımlamak için "Web2" terimi ortaya atıldı. Bu da interneti kullanma ve internetle etkileşim kurma şeklimizde önemli değişiklikler meydana getirdi. Günümüzde ise daha da dönüştürücü değişiklikler getirmeyi vadeden yeni nesil internet olan "Web3"ün ortaya çıkışına tanık oluyoruz.
Web2 ve Web3 Nedir?
Web2, internetin mevcut durumunu tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Web2, kullanıcı tarafından oluşturulmuş içerik ve son kullanıcı işlevselliği bakımından önceki versiyonu olan Web1'in önüne geçmiştir. Kullanım kolaylığını, birlikte çalışabilirliği ve sosyal ağ kurmayı vurgulayan bir terim olarak Web2, daha fazla kullanıcı etkileşimi ve iş birliği, daha yaygın ağ bağlantısı ve gelişmiş iletişim kanalları ile karakterize ediliyor.
Web2'nin, dot-com balonu olarak adlandırılan dönemde kullanılmaya başlanan bir terim olduğu biliniyor. İnternetin daha sofistike bir dönemine geçişi yansıtması amaçlanan Web2'nin, daha fazla kurumsal müdahale içerdiğini söyleyebiliriz. Web1 web sitelerinin aksine Web2 web siteleri, genellikle gelir elde etmek için bir plana sahip olmuş ve platformlarla daha fazla kullanıcı etkileşimine izin vermiştir. En popüler yeni şirketlerin çoğu, piyasa çöküşünden sonra bile var olmaya devam etmiştir.
Web3 ise World Wide Web'in bir sonraki versiyonudur. Merkeziyetsizlik, blockchain teknolojileri ve token tabanlı ekonomi gibi kavramları içeren Web3, hâlen geliştirilme aşamasında bulunuyor. Merkeziyetsizliğin yanı sıra kullanıcı sahipliğine ve artan gizlilik ve güvenliğe doğru bir geçişi temsil eden Web3, aracılara yönelik ihtiyacı ortadan kaldıran ve gerçek eşler arası etkileşimleri mümkün kılan daha şeffaf, güvenli ve demokratik bir web deneyimi sağlamayı hedefliyor.
Ethereum kurucu ortağı Gavin Wood'un, Web3 terimini ilk kez 2014 yılında kullandığına inanılıyor. Web3, genel olarak çok sayıda farklı çevrim içi uygulamadan söz etmek için kullanılıyor. Bununla birlikte bütün Web3 uygulamaları arasında bağı kuracak unsurun, merkeziyetsizlik yaratmak için gerekli olan blockchain teknolojisinin kullanımı olduğu kabul ediliyor.
İnternetin şu anki versiyonuyla kıyaslayarak Web3'ü anlayabiliriz. Günümüzde internet kullanıcıları, genel olarak üçüncü taraf şirketlerin sunucularında barındırılan bilgilere erişim sağlıyorlar. Yeni geliştirilen uygulamalar da Google Cloud ya da AWS gibi başka şirketlerin sunucularına ekleniyor. Web3, internet kullanıcılarının merkeziyetsiz uygulamalar (Dapp'ler) geliştirmelerine ve sürdürmelerine imkân tanıyacaktır.
Web2 ve Web3 Arasındaki Farklar Nelerdir?
Web2 ve Web3 arasında bulunan farkları şu şekilde özetleyebiliriz:
Web2:
- Dinamik web sitelerine, arama motorlarına, sosyal medya platformlarına ve çevrim içi alışveriş sitelerine odaklanır.
- Kullanıcı etkileşimini, içerik üretimini ve çevrim içi iletişimi mümkün kılar.
- Şirketler tarafından sağlanan merkezi altyapı ve hizmetlere dayanır.
- Kullanıcılar, genellikle kullandıkları hizmetler için kişisel veri alışverişinde bulunurlar.
- Dinamik ve etkileşimli web sayfaları ile daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlar.
- Topluluk tabanlı girdiye, içerik paylaşımına ve iş birliğine imkân tanır.
Web3:
- Merkeziyetsiz bir altyapıya dayanır.
- Ethereum üzerine inşa edilenler gibi blockchain üzerinde çalışan merkeziyetsiz uygulamaları ifade eder.
- Veriler ve dijital varlıklar üzerinde kullanıcı sahipliğini ve kontrolünü vurgular.
- Kullanıcılar, kişisel verilerini paylaşmadan katılım sağlayabilirler.
- Daha fazla şeffaflık, güvenlik ve demokratik katılım sunar.
- Gerçek eşler arası etkileşimleri mümkün kılar ve aracılara duyulan ihtiyaca son verir.
- İçerik ve semantik web oluşumunu destekler.
- Yapay zekâ ve makine öğrenimi gibi yeni teknolojileri kullanır.
Web3 ve Web2 Arasındaki Benzerlikler Nelerdir?
Web2 ve Web3 arasında bulunan benzerlikler ise aşağıdaki gibidir:
- Kullanıcı etkileşimi:
Hem Web2 hem de Web3, kullanıcı etkileşimine ve katılımına izin vermektedir. Web2, daha fazla etkileşim ve dinamik unsurlar sunarken Web3, aracılara yönelik ihtiyacı sonlandıran ve gerçek eşler arası etkileşimlere izin veren daha şeffaf, güvenli ve demokratik bir web deneyimi sunmayı hedeflemektedir.
- İçerik üretimi:
Hem Web2 hem de Web3, içerik üretimini ve paylaşımını desteklemektedir. Web2, kullanıcı etkileşimi ve içerik paylaşımı için bir platform sağlarken Web3, içerik ve semantik web oluşumunu desteklemektedir.
- Teknolojik gelişmeler:
Hem Web2 hem de Web3, web deneyimini geliştirmek için yeni teknolojiler kullanmaktadır. Web2, dinamik ve etkileşimli web sayfaları oluşturmak için Ajax ve HTML5 gibi teknolojileri sunarken Web3, "güven doğrulama", "gizliliği koruma ve birlikte çalışabilirlik protokolleri" ve "merkeziyetsiz altyapı ve uygulama platformları" sağlamak için blockchain teknolojilerini, akıllı sözleşmeleri ve merkeziyetsiz uygulamaları bünyesine katıyor.
- Evrimsel yapı:
Hem Web2 hem de Web3, World Wide Web'in evrimindeki farklı aşamaları temsil etmektedir. Web2, internetin mevcut versiyonudur. Merkeziyetsiz bir altyapıya dayanan Web3 ise Web2'nin yükseltilmiş halidir.
Web2 Uygulamaları Nelerdir?
Web2'nin ortaya çıkmasıyla birlikte web siteleri; formlar, forumlar ve sosyal medya entegrasyonu gibi özelliklerle daha etkileşimli ve kullanıcı dostu bir hale gelmiştir. İnternetin şirketleşmesi tam olarak etkisini gösterirken, bu web siteleri kullanıcılara daha fazla söz hakkı vermiştir.
Web2 uygulamalarından bazıları şu şekildedir:
- Facebook: Kullanıcıların arkadaşlarıyla bağlantı kurmalarına, güncellemeleri paylaşmalarına ve çeşitli etkinliklere katılmalarına olanak sağlayan bir sosyal ağ platformudur.
- X (önceki adıyla Twitter): Kullanıcıların kısa paylaşımlarda bulunabildikleri ve bunlarla etkileşime geçebildikleri bir mikroblog platformudur.
- Instagram: Kullanıcıların görsel içerik yükleyip paylaşabildikleri bir fotoğraf ve video paylaşım platformudur.
- TikTok: Kullanıcıların kısa videolar oluşturmalarına ve paylaşmalarına imkân tanıyan bir sosyal medya platformudur.
- Wikipedia: Kullanıcıların makaleler oluşturup düzenlemelerine ve makaleler üzerinde iş birliği yapmalarına olanak sağlayan çevrim içi bir ansiklopedidir.
- Zoom: Uzaktan iletişimi ve iş birliğini mümkün kılan bir video konferans platformudur.
- Netflix: Çok çeşitli filmler ve TV şovları için isteğe bağlı erişim imkânı sunan bir akış hizmetidir.
- Spotify: Kullanıcıların müzik dinlemelerine ve kişisel çalma listeleri oluşturmalarına imkân tanıyan bir müzik akışı platformudur.
İnternet ve toplum üzerinde büyük bir etkiye sahip olan Web2; iletişim kurma, bilgi paylaşma ve çevrim içi iş yapma şeklimizi dönüştürmüştür. Akış hizmetlerinin ve çevrim içi içerik platformlarının yükselişiyle birlikte Web2, hem içerik üretme hem de içerik tüketme şeklimizi önemli ölçüde etkilemiştir.
Web3 Uygulamaları Nelerdir?
Web3'ün temel özelliklerinden biri, merkeziyetsiz bir şekilde diğer cihazlar ve sistemler ile bağlantı kurma ve veri alışverişinde bulunma yeteneğidir. Web3, verileri merkeziyetsiz bir şekilde depolamak ve işlemek için blockchain gibi dağıtık defter teknolojilerini kullanmaktadır.
Web3 uygulamalarından bazıları şöyledir:
- Web3 tarayıcıları: Brave ve Beaker gibi Web3 tarayıcıları, merkeziyetsiz uygulamaları desteklemek ve kullanıcılara daha fazla gizlilik ve güvenlik sağlamak için tasarlanmıştır.
- Merkeziyetsiz veri depolama: Storj gibi merkeziyetsiz veri depolama platformları, kullanıcıların verileri güvenli ve merkeziyetsiz bir şekilde depolamalarına ve paylaşmalarına imkân tanımaktadır.
- Merkeziyetsiz kripto para borsaları (DEX'ler): Sola gibi merkeziyetsiz kripto borsaları, kullanıcıların aracılara ihtiyaç duymadan eşler arası bir şekilde kripto para ticareti yapmalarını sağlamaktadır.
- Metaverse: Blockchain teknolojisi üzerine inşa edilen ve dijital varlıkların gerçek sahipliğini mümkün kılan sanal bir dünyadır. Decentraland, bir metaverse platformu örneğidir.
- DAO'lar: Merkeziyetsiz otonom organizasyonlar olarak da bilinen DAO'lar, akıllı sözleşmelerle yönetilen ve merkeziyetsiz karar alma mekanizmalarına izin veren kuruluşlardır. Ethlance, bir DAO platformu örneğidir.
Web3'ün de internet ve toplum üzerindeki potansiyel etkisinin büyük olduğunu söyleyebiliriz. Çevrim içi işlem yapma ve değer alışverişinde bulunma şeklimizin yanı sıra verileri saklama ve işleme şeklimizi dönüştürme potansiyeline sahip olan Web3, aynı zamanda Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazlarının ve sistemlerinin entegrasyonunu ve iletişimini sağlama potansiyelini de barındırmaktadır. Bunun da beraberinde daha fazla otomasyon ve verimlilik getirmesi beklenmektedir.
İnternet gelişmeye devam ederken Web2 ve Web3 teknolojilerinin nasıl bir arada var olduklarını ve birbirlerini nasıl etkilediklerini göreceğiz. Web3, er ya da geç Web2'nin yerini mi alacak, yoksa bir arada var olup birbirlerini farklı şekillerde mi tamamlayacaklar? Kesin olan şu ki internetin geleceği, Web2 ve Web3 teknolojilerinin gelişmesi ve benimsenmesi ile şekillenecek. Dijital dünyada güncel ve rekabetçi kalmak için bu değişikliklerden haberdar olmalı ve bunlara uyum sağlamalısınız.
